Γράφει η Ίντα Ελιάου,
Συμβουλευτική Ψυχολόγος (BSc, MSc, PGDip.,MA)
Το καλοκαίρι θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως 'το παραμύθι των ενηλίκων'. Πριν καλά καλά τελειώσει αρχίζουμε και ονειρευόμαστε το επόμενο καλοκαίρι αφού στο μυαλό μας ισοδυναμεί με διακοπές, ξεκούραση, χαλάρωση και διασκέδαση. Η ωραιοποίηση αυτή του καλοκαιριού φτάνει στο αποκορύφωμά της κατά τις καλοκαιρινές διακοπές. Οι καλοκαιρινές διακοπές αποτελούν την όαση μέσα στην έρημο του εργασιακού μας έτους, όπου φτάνουμε λαχανιασμένοι, κουρασμένοι και διψασμένοι, πλημμυρισμένοι από ενθουσιασμό και προσδοκία. Ανυπομονούμε να αποχωριστούμε την συσσωρευμένη κούραση του χειμώνα και να πυροδοτήσουμε το πάθος και την ξεγνοιασιά στις διαπροσωπικές μας σχέσεις οι οποίες βρίσκονται ακόμα σε χειμερία νάρκη αφού δεν είχαμε ως τώρα το χρόνο να τις ξυπνήσουμε. Έχουμε ανάγκη από μια αλλαγή του σκηνικού που μόνοι μας με τόσο κόπο στήσαμε, για να φορτίσουμε τις μπαταρίες μας και ίσως να θυμηθούμε έστω και για λίγο πως αγαπιόμαστε και πως μπορούμε να ξεκουραστούμε και να περάσουμε μαζί όχι απλά όμορφα, αλλά υπέροχα!
Το παραμύθι ακούγεται μαγικό! Πόσο εφικτό είναι όμως; Πόσο ρεαλιστικό είναι να αποβάλουμε όλο το άγχος και την κούραση μιας ολόκληρης χρονιάς μέσα σε πέντε μόνο μέρες ή να κατεβάσουμε το διακόπτη και να ξεχάσουμε τα προβλήματα και τις δυσκολίες μέσα στη σχέση μας και να ξαναερωτευτούμε; Τι το διαφορετικό έχουν αυτές οι πέντε μέρες από τις υπόλοιπες 359 του έτους;
Η ξεγνοιασιά μπορεί να γίνει και πονοκέφαλος;
Οι διακοπές σχεδόν πάντα ξεκινούν με τις καλύτερες προϋποθέσεις αλλά και διαθέσεις. Για ένα μεγάλο μέρος ανθρώπων όμως αποτελούν μια απλή αφορμή πυροδότησης προβλημάτων σε συναισθηματικό αλλά και διαπροσωπικό επίπεδο.
Προβλήματα που συσσωρεύονταν και περίμεναν τις διακοπές για να λυθούν εκ μαγείας, εντείνονται καθώς το γενικότερο κλίμα 'χαράς' των διακοπών έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την εσωτερική μας φουρτούνα. Έτσι οι διακοπές συχνά συνοδεύονται από ή οδηγούν σε συναισθήματα άγχους, θυμού, ματαίωσης, απογοήτευσης και μελαγχολίας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως πολλά ζευγάρια επιστρέφουν στην καθημερινότητά τους είτε χωριστά είτε μαζί αλλά με φθαρμένη σχέση. Σύμφωνα με έρευνα της Εταιρείας Μελέτης Ανθρώπινης Σεξουαλικότητας (ΕΜΑΣ), (2009), το ποσοστό των ζευγαριών που χωρίζουν κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών αγγίζει το 54%.
Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό;
Λίγοι ερευνητές έχουν μελετήσει με ποιον ακριβώς τρόπο και γιατί μπορούν οι διακοπές να επηρεάσουν τόσο πολύ τις ρομαντικές μας σχέσεις. Αυτό πάντως που είναι ξεκάθαρο είναι πως διαφορετικές διαδικασίες και πράγματα μπορούν να επηρεάσουν με διαφορετικό τρόπο διαφορετικούς τύπους σχέσεων. Συγκεκριμένα, οι Morse & Neuberg, (2004) σε έρευνά τους βρήκαν πως οι διακοπές μπορούν να επηρεάσουν μια σχέση με δύο γενικούς τρόπους , ανάλογα με το είδος της σχέσης.
Πρώτον, οι διακοπές πάντα φέρουν πολλές προσδοκίες για 'σωστή' συμπεριφορά του/της συντρόφου μας. Ο/Η σύντροφος πρέπει να είναι πολύ ρομαντικός/η ή περιπετειώδης ή ήρεμος/η κ.α. Οι πολύ συγκεκριμένες αυτές προσδοκίες που άλλοι έχουμε λιγότερο και άλλοι περισσότερο, σε συνδυασμό με εναλλακτικές μορφές σχέσεων που βλέπουμε δίπλα μας στα άλλα ζευγάρια κατά τη διάρκεια των διακοπών μας, μπορούν να αποτελέσουν 'παράγοντα υποκίνησης' καθώς μπορούν να αυξήσουν ή να μειώσουν τις διαδικασίες εκείνες που επηρεάζουν μια σχέση. Για παράδειγμα, κάποιος θα μπορούσε να αρχίσει να συγκρίνει τον/ην υπερδραστήριο/α σύντροφο με τον/ην πιο ήρεμο/η σύντροφο της διπλανής παρέας και να αρχίσει να σκέφτεται τις επιλογές που θα μπορούσε να έχει εν απουσία της συνοδείας του/της με αποτέλεσμα να μειώνετε αυτομάτως η ποιότητα της σχέσης του με τον/την σύντροφο, οδηγώντας σε απογοήτευση. Με ανάλογο τρόπο αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση, θα μπορούσε μια σύγκριση του/της συντρόφου με τον περίγυρο να κάνει πιο έντονη την ανωτερότητα της επιλογής -πιο ομορφος/η, πιο αστείος/α κ.α.- με αποτέλεσμα να αυξηθεί η ποιότητα της σχέσης και να επέλθει ενθουσιασμός. Πρόκειται λοιπόν για μια διαδικασία σύγκρισης του/ης συντρόφου αλλά και της σχέσης με εξωτερικούς παράγοντες. Λόγο της έντασης των διακοπών που από τη φύση τους συμπιέζουν πολλά πράγματα σε μικρό χρονικό διάστημα έτσι και οι όποιες συγκρίσεις έχουν πολύ πιο έντονο χαρακτήρα απ΄οτι στην καθημερινότητα με αποτέλεσμα αυτά που μας ικανοποιούν ή μη στο/η σύντροφο να γίνονται πιο ευδιάκριτα εν παρουσία των εν δυνάμει επιλογών που μπορεί να μας ταιριάζουν περισσότερο ή λιγότερο.
Δεύτερον, οι διακοπές μπορούν να αποτελέσουν 'παράγοντα καταλύτη' εφόσον μπορούν να αλλάξουν -περιορίσουν ή αυξήσουν- τις συνηθισμένες συνέπειες που έχουν οι διεργασίες μιας σχέσης μέσα στην ίδια τη σχέση. Για παράδειγμα, οι διακοπές θα μπορούσαν να εντείνουν την ήδη υπάρχουσα ελλειμματική σεξουαλική δραστηριότητα σε μια σχέση κάτι που θα αύξανε την απόσταση μεταξύ των συντρόφων ή θα προκαλούσε επιπρόσθετες συγκρούσεις. Αντιστρόφως, οι διακοπές θα μπορούσαν να μεγεθύνουν το ήδη υπάρχοντα πάθος ή ρομαντισμό σε μια σχέση αυξάνοντας την ποιότητά του. Στο δεύτερο τρόπο λοιπόν, οι διακοπές μπορούν να αποτελέσουν μεγεθυντικό φακό στα ήδη υπάρχοντα θετικά και αρνητικά της σχέσης, ανεξαρτήτως εξωτερικών παραγόντων φέροντας αντίστοιχες αντιδράσεις και συνέπειες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του 'παράγοντα καταλύτη' είναι η μόλυνση που διαρρέει στις σχέσεις μας, ακόμα και κατά την διάρκεια των διακοπών, από το φαινόμενο της προϋπάρχουσας επαγγελματικής ή και συζυγικής εξουθένωσης. Η Pines και οι συνεργάτες της (1988), έχουν ορίσει την εξουθένωση ως την κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής και ψυχικής εξάντλησης που δημιουργείται μετά από παρατεταμένη έκθεση σε συναισθηματικά απαιτητικές καταστάσεις. Όταν οι άνθρωποι αρχίζουν και εξουθενώνονται στη δουλειά τους, απομακρύνονται από συναδέρφους και αρχίζουν να απομονώνονται καθώς αισθάνονται πως η συνεισφορά τους δεν εκτιμάται αρκετά. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και στις προσωπικές τους σχέσεις βλέποντας πως οι εμπειρίες τους δεν ανταποκρίνονται στα ρομαντικά ιδανικά τους. Ακόμα όμως και αν η εξουθένωση είναι μόνο επαγγελματική φαίνεται πως γρήγορα εξαπλώνεται και στον προσωπικό τομέα. Ερευνητές έχουν αποδείξει την διάχυση της επαγγελματικής εξουθένωσης στις διαπροσωπικές σχέσεις και κυρίως στο γάμο (Hoshschild, 1999; Golembiewski, 2000; Westman, 2002), όπου συμπτώματα μείωσης υπομονής, αδυναμίας, απόγνωσης, παγίδευσης, άγχους, ευερεθιστότητας, σωματικής κόπωσης, συναισθηματικής εξάντλησης και θυμού αρχίζουν να κατευθύνονται προς τον/τη σύντροφο και τη σχέση. Ο/Η εξουθενωμένος/η σύντροφος αρχίζει να φέρει όλο και περισσότερο άδικες και μη ρεαλιστικές απαιτήσεις κάτι που αυξάνει τις συγκρούσεις και απομακρύνει το ζευγάρι. Τα συμπτώματά αυτά όπως είπαμε και πιο πάνω γίνονται πιο ευδιάκριτα και επομένως πιο έντονα στις διακοπές όπου το ζευγάρι βρίσκεται πιο πολλές ώρες μαζί και 'αναγκάζεται' να αναμιχθεί σε περισσότερες κοινές συναναστροφές έχοντας την επιπλέον πίεση για επίτευξη γαλήνης, χαράς και ηρεμίας που φέρει η ωραιοποιημένη εικόνα που προωθεί η κοινωνία μας για τις διακοπές.
Το είδος της σχέσης μας ως καθρέφτης των επιλογών μας:
Ο τρόπος και το πόσο θα επηρεαστεί μια σχέση από τους παράγοντες 'υποκίνησης' και 'καταλύτη' των διακοπών εξαρτάται από το είδος της σχέσης. Δε σημαίνει πως όλα τα ζευγάρια που πάνε διακοπές μαλώνουν όπως φυσικά δε σημαίνει και πως όλα τα ζευγάρια που πάνε διακοπές ξαναερωτεύονται. Με την ίδια ακριβώς λογική δε σημαίνει πως και οι χωριστές ακόμα διακοπές μπορούν να αποβούν αναζωογονητικές ή αντίθετα καταστροφικές. Και στην περίπτωση των χωριστών διακοπών σημασία έχει ο λόγος που επιλέχθηκε ο συγκεκριμένος τρόπος ξεκούρασης. Πάω διακοπές μόνος/η για να αποφύγω το/η σύντροφο και την ένταση στη σχέση μας; για να απολαύσω τους φίλους μου;γιατί ο/η σύντροφος προτίμησε διαφορετικού είδους διακοπών π.χ. Χιόνια αντί για θάλασσα;
Ο στόχος των διακοπών είναι η ξεκούραση και η αναζωογόνηση μέσα από την επίτευξη δύο βασικών αναγκών μας. Την ανάγκη να έρθουμε πιο κοντά στον άλλο αλλά και την ανάγκη να αποστασιοποιηθούμε και να 'ανασάνουμε' μακρυά από τους αγαπημένους μας και ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μακροχρόνιες σχέσεις. Όταν και οι δύο σύντροφοι συμφωνήσουν να περάσουν χωριστές διακοπές, τότε συμφωνούν να απολαύσουν ο καθένας τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά του που απεχθάνεται ο άλλος φέροντας σε ισορροπία την ατομική αλλά και δυαδική ψυχική τους υγεία, παράλληλα. Αντιθέτως, η επιλογή χωριστών διακοπών για την αποφυγή των προβλημάτων μάλλον θα αποτελέσει πηγή περισσότερων εντάσεων.
Γενικά, φαίνεται πως καλής ποιότητας σχέσεις δηλαδή σχέσεις που ανθούν και παρέχουν συναισθηματική πληρότητα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους δεν επηρεάζονται ιδιαίτερα από τα 'τεστ' των διακοπών (χωριστών ή μαζί) σε σύγκριση με τις σχέσεις που περιμένουν τις διακοπές για να τους φέρουν πιο κοντά ή να τους απομακρύνουν από τα προβλήματα. Αυτό ίσως να οφείλεται στο ότι στις καλής ποιότητας σχέσεις οι δύο σύντροφοι σέβονται και εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον καθώς παράλληλα συζητάνε τις επιλογές τους με ειλικρίνεια. Πάνω απ'όλα όμως φαίνεται να γνωρίζουν σε βάθος και τον εαυτό τους -τις ανάγκες, τα θέλω και τις προτεραιότητές τους- και τον/ην σύντροφο -τα θετικά και τα αρνητικά του/ης- και έτσι μπορούν και υποστηρίζουν συνειδητά την επιλογή τους χωρίς να ταλαντεύονται από τη θέα των μεγεθυμένων καταστάσεων που παρέχει το μικροσκόπιο των διακοπών. Ακόμα και στο φαινόμενο της διάχυσης του εργασιακού στρες στις διαπροσωπικές σχέσεις η καλής ποιότητας σχέσεις όπου διαπραγματεύονται το φαινόμενο της εξουθένωσης με τα συμπτώματά του όλη τη διάρκεια του έτους επηρεάζονται πολύ λιγότερο ή και καθόλου σε αντίθεση με τις σχέσεις που κλείνουν τα μάτια στην βεβαρημένη καθημερινότητά τους και προσμένουν τις διακοπές σαν μια φαρμακευτική αγωγή πέντε ημερών που θα τους εξαφανίσει τον πονοκέφαλο (Pines, 1996).
Επομένως, κάνε συνειδητές και πολύ επιλεκτικές επιλογές όταν έχει να κάνει με το/η σύντροφό σου. Αφού επιλέξεις φρόντισε τη σχέση σου σαν να είναι ένα μικρό παιδί που του μαθαίνεις να μιλά. Κανένα παιδί δε μαθαίνει να μιλά μέσα σε πέντε μέρες. Επίσης, ποτέ δε λες σε ένα αναστατωμένο παιδί πως θα το καθησυχάσεις αύριο. Όταν παρουσιαστεί πρόβλημα στη σχέση σου φρόντισε το αμέσως. Μη περιμένεις τις διακοπές. Στις διακοπές το μόνο που θα μπορέσεις να κάνεις είναι επανάληψη στο μάθημα που μαθαίνατε όλη τη χρονιά.
Ιδέες για καλύτερες διακοπές:
· Σκέψου τι ανάγκες έχεις, τι και πως θέλεις τις διακοπές σου.
· Μίλα στο/η σύντροφο για τις προσδοκίες που έχεις εσύ από τις διακοπές και άκου τις δικές του/ης. Βρείτε μέσες λύσεις ώστε να ικανοποιηθείτε και οι δύο.
· Οι διακοπές δεν παγώνουν το χρόνο. Όταν δημιουργείτε πρόβλημα μην αναβάλλεις την αντιμετώπισή του για μετά τις διακοπές γιατί έτσι και αλλιώς θα το κουβαλάς μέσα σου. Μίλησε για αυτό και λύστε το αμέσως! Όσο πιο γρήγορα συζητηθεί τόσο πιο γρήγορα θα απενεργοποιηθεί η βόμβα και θα μπορέσει να απολαύσεις τις υπόλοιπες μέρες.
· Όταν προτιμάτε διαφορετικές απασχολήσεις συμφωνήστε να κινηθείτε χωριστά. Επειδή πηγαίνετε διακοπές μαζί δε σημαίνει ότι πρέπει να είσαστε μαζί 24 ώρες το 24ωρο. Ίσα ίσα ένα μικρό διάλειμμα μπορεί να ωφελήσει. Εξετάστε ακόμα και το ενδεχόμενο χωριστών διακοπών ή ένα μέρος αυτών.
· Μη προσπαθήστε να χωρέσετε τα πάντα σε λίγες μέρες. Άλλωστε οι διακοπές είναι για ξεκούραση!
· Διακοπές σημαίνει ξεφεύγω από την καθημερινότητά. Κάντε διαφορετικά πράγματα και αλλάξτε τη ρουτίνα. Η αλλαγή είναι αυτή που φέρνει την ξεκούραση.
· Μη ξεχνάτε τις διακοπές με το που επιστρέφετε. Οργανώστε βραδιές για να μιλήσετε για αυτές και να δείτε φωτογραφίες, κρατήστε επαφή με άτομα που γνωρίσατε. Χρησιμοποιείτε εμπειρίες των διακοπών στην καθημερινότητά σας.
Πάνω απ' όλα όμως να θυμάσαι πως: Η καλύτερη μέριμνα είναι η πρόληψη. Φρόντισε τη σχέση σου πριν τις διακοπές. Τα προβλήματα δεν θα εξαφανιστούν δια μαγείας μέσα σε πέντε μέρες.
ΠΗΓΗ:
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ‘Καστοριανή Εστία’, σελ. 8-9 στις 25.06.15.
No comments:
Post a Comment