Χτίζοντας την αυτοεκτίμησή του παιδιού μας

Σύμφωνα με θεωρίες (Rosenberg, 1965 & Coopersmith, 1967), η αυτοεκτίμηση είναι μια θετική ή αρνητική στάση απέναντι στον εαυτό μας. Πρόκειται για μια ενδοπροσωπική αξιολόγηση για το κατά πόσο πιστεύουμε ότι είμαστε ικανοί, σημαντικοί, επιτυχημένοι και άξιοι.

Ποια η σημασία της αυτοεκτίμησης;

Η αξιολόγηση αυτή έχει αποδειχτεί ότι αποτελεί κινητήριο δύναμη στη ζωή και βασική ανάγκη για την ανάπτυξη του ανθρώπου. Πιο συγκεκριμένα, ο Αμερικανός ψυχολόγος και πατέρας της ανθρωπιστικής ψυχολογίας A. Maslow (1908-1970), στη θεωρία του η οποία αναπαρίσταται και σχηματικά ως πυραμίδα που αριθμείται από τη βάση της προς την κορυφή, κρίνει την σημασία της αυτοεκτίμησης ενός ανθρώπου ως την τέταρτη βασική ανάγκη του ατόμου μετά από την ικανοποίηση των βασικών αναγκών του που είναι

πρωτίστως αυτές της πείνας και της δίψας,

η ανάγκη για ασφάλεια (υγεία, οικονομική, προσωπική),

η ανάγκη για αγάπη, τρυφερότητα, στοργή, αποδοχή (οικογένεια, φιλία).

Όταν η αυτοεκτίμησή μας είναι υψηλή, δηλαδή όταν επιτυγχάνουμε το “γνώθις εαυτόν” με το να αντιλαμβανόμαστε και να αποδεχόμαστε και τις δυνατότητες αλλά και τις αδυναμίες μας, τότε δεν διαλυόμαστε από την κριτική, δεν αποθαρρυνόμαστε από εμπόδια, αλλά είμαστε ανοιχτοί και επικοινωνιακοί, δεχόμαστε με χαρά βοήθεια, είμαστε έτοιμοι να διδαχθούμε και να αλλάξουμε χωρίς να νιώθουμε τρόμο στην ιδέα της αποτυχίας. Έτσι γινόμαστε πιο παραγωγικοί, καλύτεροι φίλοι, εραστές, σύντροφοι, γονείς και δάσκαλοι, ιδιότητες που πασχίζουμε να κληρονομήσουν και τα παιδιά μας.

Πως αναπτύσσουν τα παιδιά μας την αυτοεκτίμησή τους;

Τα παιδιά μας μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους με ανάλογο τρόπο, δηλαδή με σεβασμό, αγάπη και εκτίμηση προς αυτό, μέσω της μίμησης προτύπων κυρίως των γονέων τους, και αργότερα και των διδασκάλων τους, παρατηρώντας πώς αυτοί φέρονται στους εαυτούς τους και κατ' επέκταση και στους άλλους ανθρώπους, εσωτερικεύοντας έτσι από μόνα τους αυτές τις συμπεριφορές (Coopersmith, 1967). 'Το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει'. Η παροιμία, σύμφωνα και με έρευνες (Stephens, 2004), δείχνουν πως οι γονείς και όλοι οι 'σημαντικοί άλλοι' που διαφοροποιούνται ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού είναι υπαίτιοι και για τα άσχημα αλλά και για τα θετικά που αποκομίζει το παιδί. Για παράδειγμα, παιδιά που μεγαλώνουν σε σπίτι που καπνίζουν οι γονείς, τείνουν να καπνίζουν στην μετέπειτα ζωή τους. Παιδιά που βλέπουν τους γονείς τους να αθλούνται τείνουν να αθλούνται τα ίδια. Παιδιά που μεγαλώνουν σε σπίτι που κακοποιούνται τείνουν να εμπλέκονται σε κακοποιητικά περιβάλλοντα (κακοποιούν τα ίδια ή κακοποιούνται) αργότερα στη ζωή τους. Παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμησή τείνουν να έχουν και τα ίδια χαμηλή αυτοεκτίμησή, ενώ αυτά που μεγαλώνουν με γονείς με υψηλή αυτοεκτίμησή τείνουν να έχουν και τα ίδια υψηλή αυτοεκτίμησή. Αναλόγως, έχει αποδειχτεί πως εκπαιδευτικοί που έχουν υψηλή αυτοεκτίμησή είναι πιο αποτελεσματικοί στην ανύψωση, τόσο της αυτοεκτίμησής, όσο και της σχολικής επίδοσης των μαθητών τους.

Ποιος είναι λοιπόν ο ρόλος μας ως γονείς ή δάσκαλοι για την αυτοεκτίμηση του παιδιού μας;

Πρέπει να δούμε τον εαυτό μας ως πρότυπα, κάτι που δε σημαίνει να αναζητάμε, να μαζεύουμε, και να υιοθετούμε ξερές και άψυχες τεχνικές, όπως ψωνίζουμε εργαλεία από την αγορά για να επιδιορθώσουμε ένα άψυχο αντικείμενο. Πρότυπο σημαίνει να γινόμαστε εμείς οι ίδιοι καθημερινά το εργαλείο για να εμπνεύσουμε την οικειοθελή υιοθέτηση των στοιχείων μας από τους άλλους, από τα παιδιά μας. Είναι πολύ εύκολο να επιβάλουμε λόγω της θέσης ισχύος μας, αναρίθμητα 'ΜΗ' στα παιδιά μας. Μη καπνίζεις, Μη πίνεις, Μη μιλάς άσχημα, Μη λες ψέματα, Μη, Μη, Μη... Είναι πολύ πιο δύσκολο και θέλει πολύ περισσότερο σθένος χαρακτήρος να τα δείξει κανείς αυτά στα παιδιά του, να του παρέχει ένα παράδειγμα προς μίμηση. Εάν λοιπόν δεν θέλουμε τα παιδιά μας να πεθάνουν από καρκίνο στα πνευμόνια, πρέπει να σταματήσουμε εμείς οι ίδιοι το κάπνισμα. Εάν δεν θέλουμε τα παιδιά μας να λένε ψέματα, πρέπει σταματήσουμε εμείς τα ψέματα. Εάν δεν θέλουμε τα παιδιά μας να είναι μίζερα, ας απολαμβάνουμε εμείς την κάθε στιγμή. Ο καλύτερος λοιπόν τρόπος να πετύχουμε την ενίσχυση της αυτοεκτίμησής του παιδιού μας όσο παράδοξο και αν ακούγεται, είναι κοιτώντας και ισχυροποιώντας τον ίδιο μας τον εαυτό. Όταν εμείς έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση τότε τους μεταδίδουμε τα δικά μας άγχη, τις δικές μας ανασφάλειες, τις δικές μας συνήθειες. Ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας, την αξία μας αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο διαπαιδαγωγούμε, δείχνουμε και μεταδίδουμε τα στοιχεία αυτά στα παιδιά μας.

Η πρόληψη λοιπόν, ξεκινάει πρώτα από εμάς. Αφορά το κατά πόσο ο κάθε γονιός ή ο κάθε δάσκαλος, δηλαδή ο κάθε 'σημαντικός άλλος' στη ζωή του παιδιού, φροντίζει τον εαυτό του, τις δικές του ανάγκες και σχέσεις, την προσωπική του εξέλιξη, τα οποία τονώνουν τη δική του αυτοεκτίμηση και του επιτρέπουν να συνεργάζεται και περισσότερο με τους υπόλοιπους ΄σημαντικούς άλλους' της ζωής του παιδιού. Όσο μεγαλύτερη είναι η αυτοεκτίμηση η δική μας η οποία απορρέει από την ικανοποίηση που αντλούμε από τη ζωή μας, τις σχέσεις μας, τη δουλειά μας, τόσο πιο αυτόνομα, με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και εκτίμηση για τον εαυτό τους, θα είναι τα παιδιά μας. Επίκεντρό μας λοιπόν δεν πρέπει να είναι τι τεχνικές να χρησιμοποιήσουμε ως γονείς για να χτίσουμε την αυτοεκτίμηση του παιδιού μας, αλλά πως μπορούμε να βιώσουμε εμείς οι ίδιοι τα δυνατά μας στοιχεία, να γίνουμε μια ομάδα με τους ΄σημαντικούς άλλους' της ζωής του παιδιού μας, για να παρέχουμε έτσι την ευκαιρία στα παιδιά μας να χτίσουν την δική τους αυτοεκτίμηση. 

Πηγή:

ΙΝΤΑ ΕΛΙΑΟΥ

Περίληψη εισήγησης με θέμα: ‘Χτίζοντας την αυτοεκτίμηση του παιδιού μας’. 2^ο Δημοτικό σχολείο Άργους Ορεστικού, 11/6/’10