Γράφει η
Ίντα Ελιάου
Συμβουλευτική Ψυχολόγος / Chartered Counselling Psychologist (BSc, MSc, PGDip. MA)
Ο καρκίνος του µαστού έχει πολλές ιδιαιτερότητες που επιβαρύνουν πολύ μια ασθενή και χρίζουν ακόμα πιο αναγκαία την ψυχολογική της υποστήριξη. Η γυναίκα µε καρκίνο στο µαστό δεν έρχεται µόνο αντιμέτωπη µε ένα νόσηµα που δυνητικά µπορεί να προκαλέσει τον θάνατό της, αλλά και µε τον πιθανό ακρωτηριασμό ενός τµήµατος του σώµατός της που συμβολίζει: την μητρότητα και την ερωτική-σεξουαλική της υπόσταση.
Η χειρουργική επέμβαση, αναπόφευκτη πολλές φορές, αποτελεί μια βίαιη παρέμβαση στο σώμα η οποία την κάνει να αισθάνεται θετικά αφού την σώζει από το θάνατο, από την άλλη όμως, αρνητικά αφού τραυματίζει την εικόνα της και τη θηλυκότητά της. Έτσι, η γυναίκα, σύμφωνα με τον Θάνο Ασκητή, διακατέχεται από μια "αίσθηση αναπηρίας" που επηρεάζει και την σεξουαλική της ζωή. Μια μαστεκτομή επιδρά αρνητικά γενικότερα στην αυτοπεποίθηση και στην αυτοεκτίμησή της ανεξάρτητα από ηλικία, μορφωτικό επίπεδο ή κοινωνική τάξη, αφού την φέρνει αντιμέτωπη με έναν εκ νέου αυτοπροσδιορισμό. Συνοδοί στο ταξίδι των σωματικών αλλαγών είναι οι ιατροί. Συνοδοί στο ταξίδι των ψυχικών αλλαγών πρέπει να είναι οι ψυχολόγοι.
Με ποιον τρόπο συμβάλλουν οι Ψυχολόγοι κατά την ασθένεια;
Στην εξέλιξη της νόσου από τη στιγμή της διάγνωσης μέχρι και τη στιγμή της αποθεραπείας σηµαντικό λόγο παίζουν: (Ρήγα Αναστασία-Βαλεντίνη (1997).
α) η πρώιµη ή καθυστερημένη διάγνωση και η σωστή ιατρική θεραπεία που θα ακολουθηθεί.
β) η ψυχοσυναισθηματική κατάσταση του ατόµου κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Ο Ψυχολόγος βοηθά τη γυναίκα να περάσει από το κάθε ένα από τα 5 στάδια του πένθους (Άρνηση, Διαπραγμάτευση, Θυμό, Κατάθλιψη, Αποδοχή, (Elizabeth Kübler-Ross, 1969)). Η συναισθηματική διεργασία γίνεται με τον τρόπο της και στο χρόνο της ώστε να μπορέσει να ξανακτίσει τη ζωή της μετά από πολλά σκαμπανεβάσματα αφού το κάθε στάδιο πένθους έρχεται, ολοκληρώνεται αλλά επανέρχεται με την κάθε θεραπευτική μετάβαση. Πολλοί άνθρωποι κολλάνε σε κάποιο στάδιο για χρόνια με αποτέλεσμα να παρατείνουν την μάχη τους χωρίς να μπορούν να ζήσουν παρόλο που επέζησαν από τον καρκίνο. Η έκφραση και η διεργασία των συναισθημάτων αυτών μέσα στη θεραπεία βοηθά στο να πορευτεί η γυναικά στο ψυχολογικά βίαιο συναισθηματικό ταξίδι του καρκίνου του μαστού αλλά και να υιοθετηθούν κατάλληλοι τρόποι αυτοφροντίδας σε κάθε στάδιο του.
γ) ο τρόπος διαχείρισης της κάθε κρίσης σε κάθε θεραπευτικό στάδιο (στη διάγνωση ή θεραπεία ή μετά τη μαστεκτομή). Η γυναίκα εκτός από την ανάγκη διαχείρισης πρακτικών καταστάσεων, όπως πληροφόρηση για επέμβαση ή γνώση των δικαιωμάτων της, έχει ανάγκη να διαχειριστεί και τα έντονα συναισθήματα που αναδύονται από την κάθε κατάσταση. Ο Ψυχολόγος βοηθά στην προσαρμογή της ασθενούς σε κάθε φάση της θεραπείας και αποθεραπείας με απώτερο στόχο την συμφιλίωσή της με τη νέα εικόνα σώματος αλλά και τον νέο της εαυτό ώστε να μπορέσει να επαναπροσεγγίσει και τις σχέσεις της.
δ) τέλος, η κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη που έχει το άτοµο κατά τη διάγνωση, τη διαδικασία της εγχείρησης, της χημειοθεραπείας ή/και ακτινοθεραπείας αλλά και μετά από την όποια θεραπεία.
Μέσα στη θεραπεία ο Ψυχολόγος είναι μάρτυρας όλων των αλλαγών που ξαφνικά πέφτουν πάνω της ορμητικά σαν τζουνάμι και όλων των φόβων που σαν πελώρια τέρατα την πονούν και την τρομάζουν κάνοντάς την να νιώθει μικρή και αδύναμη. Επίσης, βοηθά στην εξερεύνηση του μεγέθους της φροντίδας που ήδη παρέχει το περιβάλλον της ασθενούς και μαζί της καλλιεργεί τη διεκδίκηση του σωστού τρόπου φροντίδας που επιθυμεί από τον καθένα.
Μια γυναίκα με καρκίνο στο μαστό καταθέτει σε έρευνα της κας ΚΑΤΣΙΚΑΡΗ & ΜΠΡΕΚΗ (2006):
<< Έχω δει πάρα πολλές γυναίκες, έχω πάει σε πολλές γυναίκες, στα νοσοκοµεία, εκείνο που βλέπω είναι ότι η γυναίκα χρειάζεται απαραίτητα τη ψυχολογική στήριξη. Πρώτα από τους ειδικούς γιατί καµιά φορά θέλουν να µας στηρίξουν οι δικοί µας και δε ξέρουν πως, κι αυτό µπορούν να το µάθουν. Θυµάµαι τον αδερφό µου που µ’ έπαιρνε τηλέφωνο και µου έλεγε από το τηλέφωνο «Τι κάνεις; Πήρες τα φάρµακά σου; Είσαι καλά; Μήπως ζαλίζεσαι;», αυτό άρχισε κάποια στιγµή να µε κουράζει και του λέω κάποια στιγµή, «Κοίταξε, δε θα ξαναπάρεις τηλέφωνο να ξαναρωτήσεις τίποτα! Θα µου λες καληµέρα, είσαι καλά; Άντε τα λέµε αύριο! ∆ε θέλω ούτε για τα φάρµακά µου, ούτε για τις χηµειοθεραπείες µου, ούτε για το αν ζαλίζοµαι, ούτε αν ξερνάω, τίποτα!». Θέλω να πω µ’ αυτό ότι δεν ξέρουµε, είχε όλη τη διάθεση να µε στηρίξει, δεν ήξερε πως. Εγώ όµως εμαθα και κάτι καλό, αυτό που ήθελα το ζήταγα, κατάλαβες;>>
Οι περισσότερες γυναίκες χρειάζονται αρκετό χρόνο για να συµφιλιωθούν µε την ιδέα της µαστεκτοµής και ακόµη περισσότερο για να συνηθίσουν την εικόνα τους µετά την επέµβαση ώστε τελικά να καταφέρουν να επανανοηματοδοτήσουν τη ζωή τους που είναι κ ο τελικός στόχος της ψυχοθεραπείας.
Ενώ λοιπόν όλοι φαίνεται να συμφωνούμε στο ότι στην εμφάνιση καρκινογένεσης ρόλο παίζουν περιβαλλοντικοί παράγοντες, τα τραυµατικά γεγονότα στη ζωή μας, ο ίδιος ο τρόπος της ζωής μας, η ψυχολόγος κα Σταύρου προσθέτει την έννοια των ‘τοξικών συμπεριφορών’. Υποστηρίζει πως κύριο ρόλο σε κάθε καρκίνο παίζει κάθε συναίσθημα που αισθανόμαστε και το οποίο μεταβάλλει το βιοχημικό περιβάλλον του σώματος μέσω ορμονών κυρίως. Όταν η ζωή μας γίνεται μόνιμο άγχος ή θλίψη ή καταπιεσμένος θυμός υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να ξεσπάσει μια ασθένεια καθώς µπορεί να ασκήσουν µια ισχυρή επίδραση στη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Μάλιστα, ο Hans Eysenck ψυχολόγος που μελέτησε την ‘προσωπικότητα του ανθρώπου’, απέδειξε ότι η προσωπικότητα ενός ατόμου που εμπεριέχει κ τον τρόπο με τον οποίο τείνει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του είναι στενά συνδεδεμένη µε την καρκινογένεση και διακρίνει δύο τύπους προσωπικότητας καρκινοπαθών, αυτόν που καταπνίγει τα συναισθήματα του και αυτόν που εγκαταλείπεται στο καθημερινό στρες.
Κλείνοντας ήθελα να αναφέρω ότι βρίσκω πολύ ενθαρρυντικό πως τα τελευταία δυο χρόνια έρχονται στο γραφείο μου άνθρωποι επειδή ζουν πλημμυρισμένοι από θλίψη και απελπισία ή άγχος και θυμό με αίτημα να το διαχειριστούν για να μην νοσήσουν, σε αντίθεση με κάποια χρόνια πριν που χτυπούσαν το κουδούνι επειδή είχαν νοσήσει. Φαίνεται πως έχει αρχίσει να υπάρχει μια μετακίνηση στην κοινωνία όπου ο κόσμος αντιλαμβάνεται πλέον τη στενή συσχέτιση ψυχής, σώματος και συμπεριφοράς και θορυβείται ψυχικά πριν θορυβηθεί σωματικά. Αυτό θα το ονομάτιζα ‘πρόληψη’. Κομμάτι της πρόληψης, το Α κ το Ω σε κάθε κατάσταση.
No comments:
Post a Comment