Σύμφωνα με τη διακήρυξη του Τορόντο(2002), η κακομεταχείριση των ηλικιωμένων ορίζεται ως μια μεμονωμένη ή επαναλαμβανόμενη πράξη, ή η απουσία πράξης , που σημειώνεται ανάμεσα σε οποιαδήποτε σχέση όπου υπάρχει η προσδοκία εμπιστοσύνης και η οποία προκαλεί βλάβη ή συνεπάγεται κίνδυνο για ένα ηλικιωμένο άτομο. Κάθε χρόνο στην Ευρώπη 2,7%(4 εκατομμύρια) του συνόλου των ατόμων άνω των 60 ετών βιώνουν σωματική κακομεταχείριση, 19,4%(29 εκατομμύρια) βιώνουν ψυχολογική κακομεταχείριση, 3,8%(6 εκατομμύρια) βιώνουν οικονομική εκμετάλλευση και 0,7%(1 εκατομμύριο) βιώνουν σεξουαλική κακοποίηση(WHO, 2011). Δυστυχώς, στατιστικά στοιχεία για τον Ελλαδικό χώρο δεν υπάρχουν.
Η κακομεταχείριση των ηλικιωμένων μπορεί να πάρει τις εξής μορφές:
Σωματική κακομεταχείριση.
Είναι οποιαδήποτε πράξη βίας ή απρόσεκτου χειρισμού, η οποία μπορεί να οδηγήσει (αλλά όχι απαραίτητα) σε σωματικές βλάβες και προκαλεί σωματικό πόνο ή δυσφορία. Η σωματική κακομεταχείριση μπορεί να περιλαμβάνει: σπρώξιμο, χτύπημα, χαστούκι, τράβηγμα του τριχωτού της κεφαλής, δάγκωμα, τσίμπημα, περιορισμό ή απαγόρευση του ατόμου με ακατάλληλο τρόπο, μη συνηθισμένους τραυματισμούς ή τραυματισμούς που δεν μπορούν να εξηγηθούν όπως κατάγματα, μώλωπες, κοψίματα, εγκαύματα, άλλου είδους σημάδια.
Οικονομική/υλική εκμετάλλευση.
Αποτελεί την πιο κοινή μορφή κακομεταχείρισης. Ορίζεται ως οποιαδήποτε ανάρμοστη συμπεριφορά που έλαβε χώρα δίχως τη συναίνεση του ηλικιωμένου και οδήγησε σε προσωπικό κέρδος του θύτη και χρηματική ή προσωπική απώλεια του ηλικιωμένου. Η οικονομική εκμετάλλευση περιλαμβάνει: την κατάχρηση της ιδιοκτησίας ή κεφαλαίου του ηλικιωμένου, κλοπή, πλαστογραφία, απάτη ή κατάχρηση πληρεξούσιου, άσκηση πίεσης στον ηλικιωμένο για αλλαγή της θέλησης του, υπογραφή εγγράφων που δεν κατανοεί, αγορά φαρμάκων ή ναρκωτικών ουσιών, φροντίδα παιδιών και εγγονιών.
Παραμέληση/εγκατάλειψη.
Ορίζεται ως την ακούσια ή εκούσια αποτυχία του φροντιστή να καλύψει τις ανάγκες του ηλικιωμένου που απαιτούνται για την επίτευξη της σωματικής και ψυχικής του ευεξίας. Η παραμέληση μπορεί να περιλαμβάνει: αδυναμία του φροντιστή να παρέχει στον ηλικιωμένο τροφή, ένδυση, στέγη, ιατρική περίθαλψη, φάρμακα, προσωπική υγιεινή και ενθάρρυνση να ικανοποιήσει τις ανάγκες για κοινωνικότητα.
Ψυχολογική/συναισθηματική κακομεταχείριση.
Είναι η συμπεριφορά που περιορίζει την ταυτότητα, την αξιοπρέπεια και την αυτοεκτίμηση ενός ηλικιωμένου. Η ψυχολογική κακομεταχείριση περιλαμβάνει συνήθως: λεκτικές επιθέσεις, απειλές, ύβρεις, ταπεινωτικές δηλώσεις, εκφοβισμό, απειλή ιδρυματοποίησης, κοινωνική απομόνωση, εξαναγκασμό και αφαίρεση της δυνατότητας συμμετοχής σε αποφάσεις που τον αφορούν.
Σεξουαλική κακοποίηση.
Ορίζεται ως ο εξαναγκασμός σε σεξουαλική επαφή είτε πρόκειται για συζύγους είτε για άλλα άτομα. Η σεξουαλική κακοποίηση περιλαμβάνει: ανάρμοστες συζητήσεις, ανεπιθύμητο άγγιγμα ή χάδι, βιασμό.
Αξίζουν να αναφερθούν ακόμα δύο μορφές κακοποίησης. Η πρώτη αναφέρεται στην φαρμακευτική κατάχρηση δηλαδή στη χορήγηση φαρμάκων χωρίς συνταγογράφηση ή σε μεγαλύτερη δοσολογία από την προβλεπόμενη. Η δεύτερη στην συστηματική κακομεταχείριση (SystematicAbuse)η οποία προέρχεται από το Σύστημα, είτε αυτό είναι το Κράτος είτε κάποιο μικρότερο πλαίσιο όπως ένα νοσοκομείο ή ένας οίκος ευγηρίας.
Παρακάτω παρουσιάζονται οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση κακοποιητικής συμπεριφοράς. Αναλυτικά:
Κοινωνική απομόνωση.
Συγκρουσιακές οικογενειακές σχέσεις.
Ύπαρξη ψυχικής ασθένειας.
Επιβάρυνση φροντιστή.
Κατάχρηση ουσιών από τον φροντιστή.
Έλλειψη κοινοτικών πόρων.
Αρνητικές πεποιθήσεις και στερεότυπα για τα γηρατειά.
Εξάρτηση ηλικιωμένου από τον φροντιστή.
Παρόλα αυτά ένα περιστατικό κακοποίησης δεν καταγγέλλεται πάντα από τον ηλικιωμένο θύμα. Ποια είναι, λοιπόν, τα εμπόδια για την μη αποκάλυψη της κακομεταχείρισης;
v Ο φόβος του να μείνει μόνος .
v Ο φόβος του να χάσει την επαφή του με τον θύτη.
v Ανησυχία μήπως αποκοπεί από την υπόλοιπη οικογένεια.
v Αίσθημα αβοήθητου.
v Γλώσσα/Πολιτισμικές διαφορές.
v Δυσκολία στην επικοινωνία.
v Φόβος για αντίποινα από τον θύτη.
v Μη εξοικείωση με υπηρεσίες/Ελλιπής ενημέρωση των δικαιωμάτων του.
Ως προς την κακομεταχείριση των ηλικιωμένων έχουν επικρατήσει κάποιοι μύθοι οι οποίοι αξίζει να αναφερθούν και να απαντηθούν. Πιο συγκεκριμένα:
Μύθος 1: Τα θύματα είναι κατά κάποιο τρόπο υπεύθυνα για την κακομεταχείριση τους.
Η απάντηση:
ü Κανείς και ποτέ δεν αξίζει να μεταχειρίζεται βίαια ή να παραμελείται.
Μύθος 2: Οι ηλικιωμένοι αποτελούν βάρος ή ενόχληση για τις οικογένειες τους.
Η απάντηση:
ü Παρά το γεγονός ότι ορισμένοι ηλικιωμένοι εξαρτώνται από τις οικογένειες τους με κάποιο τρόπο, υπάρχουν πολλές περισσότερες περιπτώσεις, που η σχέση αυτή είναι αμοιβαία.
Μύθος 3: Η ενδο-συζυγική βία σταματά μετά τα 60 έτη.
Η απάντηση:
ü Μέχρι πρόσφατα υπήρχε πολλή μικρή αναγνώριση του γεγονότος ότι η βία ανάμεσα στα ζευγάρια συνεχίζεται και καθώς το ανδρόγυνο μεγαλώνει σε ηλικία.
Μύθος 4: Οι ηλικιωμένοι άνδρες δεν κακομεταχειρίζονται από τη σύζυγο ή τα παιδιά τους.
Η απάντηση:
ü Οι ηλικιωμένοι άνδρες μπορεί να είναι θύματα κακομεταχείρισης. Μπορεί να είναι δυσκολότερη η αποκάλυψη ενός άνδρα ότι είναι θύμα κακομεταχείρισης, λόγω του ότι θεωρείται ντροπή ή έρχεται σε αντίθεση με τον ανδρικό του ρόλο, αλλά δεν παύει να ισχύει.
Μύθος 5: Ορισμένες πολιτισμικές κοινότητες και πολιτισμοί παρουσιάζουν «ανοσία» στην κακομεταχείριση.
Η απάντηση:
ü Άνθρωποι όλων των πολιτισμών, φύλων και θρησκειών αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της κακοποίησης.
Περιληπτικά, θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι η κακοποίηση των ηλικιωμένων δεν είναι ένα σπάνιο φαινόμενο. Αντίθετα, μπορεί να πάρει πολλές μορφές, υπάρχει σε μια ποικιλία καταστάσεων και εμπεριέχει ακούσιες και εκούσιες πράξεις. Επιπλέον, παρουσιάζεται σε όλα τα κοινωνικά και πολιτισμικά στρώματα. Μπορεί να συμβεί στο σπίτι, στην κοινότητα, στο νοσοκομείο, στον οίκο ευγηρίας, μεμονωμένα, περιστασιακά ή καθημερινά. Ανεξάρτητα από τη μορφή και τη συχνότητα της, η κακοποίηση πρέπει να καταγγέλλεται και όχι να επικρίνεται.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι ηλικιωμένοι-όπως και κάθε άνθρωπος-έχουν δικαίωμα:
Σε βασικές ανάγκες επιβίωσης ,όπως τρόφιμα, ρούχα και στέγη.
Να ζουν, ελεύθεροι από σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική κακομεταχείριση, οικονομική εκμετάλλευση και παραμέληση, από παραβίαση των πολιτικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Να ενημερώνονται για τα νομικά δικαιώματα τους.
Να αυτό-προσδιορίζονται.
Να ζουν όπως επιθυμούν.
Να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων που τους αφορούν.
να αρνηθούν την παροχή βοήθειας και την παρέμβαση των ειδικών.
ΠΗΓΗ:
http://www.gerontology.gr/%CE%B5%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CF%89%CE%B8%CE%B5%CE%AF%CF%84%CE%B5-2/%CE%BA%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%B7%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%B9%CF%89%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CF%89%CE%BD/(accessed 5.2.15)
No comments:
Post a Comment