Κάποιες φορές ο φόβος συσπειρώνει τους ανθρώπους, ωστόσο, άλλες φορές τους απομακρύνει. Τείνουμε να απομακρυνόμαστε από όσους φοβόμαστε και συχνά φοβόμαστε αυτούς που δεν γνωρίζουμε.
Πολλά έχουν γραφτεί σχετικά με το πως η σωματική απόσταση και η απομόνωση, μέτρα που τέθηκαν σε ισχύ για τη μείωση μετάδοσης του COVID-19, έχουν αυξήσει το αίσθημα της μοναξιάς. Παρ’ όλο που αυτός είναι αναμφισβήτητα ένας σημαντικός παράγοντας, μέσω του οποίου η πανδημία επηρεάζει την κοινωνική μας ζωή, υπάρχουν και άλλοι που αξίζει να εξετάσουμε.
Ένας από αυτούς αφορά στην επίδραση του φόβου στις κοινωνικές σχέσεις. Για πολλούς από μας, η πανδημία έχει συσχετιστεί με το φόβο ότι εμείς ή κάποια από τα αγαπημένα μας πρόσωπα θα κολλήσουμε τον ιό ή ότι οι άλλοι θα τον μεταδώσουν σε μας ή ότι δεν θα μπορούμε να βιοποριστούμε ή ότι, άθελά μας, θα αποτύχουμε να εφαρμόσουμε κοινωνικούς κανόνες, όπως η τήρηση των κατάλληλων αποστάσεων και η αποφυγή χειραψιών. Πράγματι, εθνικές μελέτες επιβεβαιώνουν πως τα αισθήματα φόβου ή άγχους είναι ασυνήθιστα υψηλά και διάχυτα τον τελευταίο χρόνο.
Πώς μπορεί ο φόβος να επηρεάσει την κοινωνική μας ζωή;
Οι κοινωνικοί επιστήμονες έχουν επισημάνει εδώ και καιρό, πως ο φόβος μπορεί να ωθήσει τους ανθρώπους στη συσπείρωση σε μια προσπάθεια να αντλήσουν δύναμη και πόρους για να πολεμήσουν ή για να ξεπεράσουν όσα τους φοβίζουν. Οι έρευνες έχουν δείξει, για παράδειγμα, ότι οι επιζώντες των βομβιστικών επιθέσεων του Λονδίνου το 2005 επέδειξαν εντυπωσιακή αλληλεγγύη, βοηθώντας τους άλλους, παρά τον έντονο φόβο και τη δυσφορία που βίωναν.
Ομοίως, έχουμε δει πολλά παραδείγματα κοινωνιών που συσπειρώθηκαν προκειμένου να στηρίξουν τα μέλη τους να αντιμετωπίσουν την απειλή του COVID-19. Οι ιστότοποι αλληλοβοήθειας, που δημιουργήθηκαν για να διευκολύνουν την κοινωνική υποστήριξη αυτών που βρίσκονται σε ανάγκη εν μέσω πανδημίας, μετρούν ήδη 2.060 ομάδες αλληλοβοήθειας, μόνο στην Αγγλία.
Αυτός ο τύπος συμπεριφοράς είναι ευεργετικός για όσους δέχονται αλλά και για όσους παρέχουν βοήθεια και όντως η παροχή βοήθειας ή η αίσθηση σύνδεσης και αποτελεσματικότητας που εμπεριέχει, είναι ένας συνετός τρόπος αντιμετώπισης του άγχους.
Ενώ είναι παρηγορητικό να αναλογιστούμε τις θετικές κοινωνικές συνέπειες ενός τόσο δυσφορικού συναισθήματος όπως ο φόβος ή το άγχος, είναι επίσης σημαντικό να λάβουμε υπόψη τα όρια αυτής της σχέσης. Αν και ο φόβος μπορεί να συσπειρώσει τους ανθρώπους, μπορεί επίσης και να τους απομακρύνει. Όπως φαίνεται, προσπαθούμε να απομακρυνθούμε από όσους φοβόμαστε και συχνά φοβόμαστε αυτούς που δεν γνωρίζουμε.
Για παράδειγμα, άνθρωποι διαφορετικής φυλής, θρησκείας ή εθνικότητας συχνά φοβούνται ο ένας τον άλλον. Ο φόβος μπορεί επίσης να μάς κάνει να απαξιώνουμε ανθρώπους τους οποίους, υπό φυσιολογικές συνθήκες, δεν θα φοβόμασταν, μόνο και μόνο επειδή είναι διαφορετικοί ή ασυνήθιστοι.Λιγότερο εμφανής είναι και ο συμπτωματικός φόβος ή ο φόβος που δεν συνδέεται άμεσα με τις κρίσεις που κάνουμε, ο οποίος μπορεί να αυξήσει την κοινωνική απόσταση ή να μειώσει την ενσυναίσθηση για τους άλλους.
Για παράδειγμα, το άκουσμα ενός τρομακτικού θορύβου ή η θέαση τρομακτικών εικόνων ή ίσως και η σκέψη σχετικά με την απειλή του COVID-19, μπορεί να μειώσει την ενσυναίσθηση για τον πόνο που βιώνει κάποιος άνθρωπος εκτός ομάδας, οδηγώντας σε μια μεροληπτική ενσυναίσθηση. Με άλλα λόγια, η ικανότητά μας να ενωνόμαστε με άλλους, ενόψει απειλών, βασίζεται και στην αίσθηση της κοινής μοίρας και της ταυτότητας και η οποία περιορίζεται από τα όρια της ομάδας.
Πολλοί πολιτικοί, ενστικτωδώς, το γνωρίζουν και ενσωματώνουν τον φόβο στη ρητορική τους για να ενθαρρύνουν το φυλετισμό. Πρόκειται για μια «έξυπνη» τακτική, καθώς τα μηνύματα που υποκινούν τον φόβο είναι δύο φορές πιο αποτελεσματικά στην πόλωση ψήφων, συγκριτικά με τα μηνύματα που δεν εμπεριέχουν φόβο.
Ωστόσο, οι συνέπειες της μεροληπτικής ενσυναίσθησης σχετικά με την κοινωνική πολιτική δεν είναι πάντα κατανοητές, ιδίως όταν πρόκειται για τους περιορισμούς που βασίζονται στην καλή θέληση των κοινοτήτων για την αντιμετώπιση των κοινωνικών αναγκών. Είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε τόσα πολλά καλά και εθελοντικά έργα να γίνονται από κοινότητες, κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, και μπορεί κάποιος να μπει στον πειρασμό να τα ερμηνεύσει ως μια καθαρή επίδειξη ανθρώπινης καλοσύνης.
Ωστόσο, όπου υπάρχουν κοινότητες, συνυπάρχουν τόσο «ενταγμένοι» όσο και «αποκλεισμένοι». Ως εκ τούτου, οι αποκρίσεις στην απειλή είναι αναπόφευκτο να ευνοούν κάποιους και να παραμελούν ή ακόμη και να βλάπτουν κάποιους άλλους, συχνά τους λιγότερο προνομιούχους. Η αναγνώριση αυτή αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την αποτροπή περαιτέρω ανισότητας.
Η καλή θέληση φέρνει αποτελέσματα, ωστόσο, εάν θέλουμε όντως να είμαστε ευγενικοί, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τη διείσδυση των προκαταλήψεων μας και να αναπτύξουμε μέτρα τα οποία προληπτικά αποτρέπουν, παρακολουθούν και αντιμετωπίζουν τις κοινωνικές ανισότητες και τα οποία επίσης επηρεάζουν τις φαινομενικά αλτρουιστικές προσπάθειές μας για την παροχή βοήθειας σε άλλους.
Συγγραφέας: Manuela Barreto, Ph.D.
Απόδοση: Μαρίλια Γιακουμή - Φιλόλογος - Ειδική παιδαγωγός
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή:
https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/prosopikotita/fovos/10087-pos-epireazei-o-fovos-tin-koinoniki-mas-zoi.html(accessed 4.2.21)
No comments:
Post a Comment