Showing posts with label βια. Show all posts
Showing posts with label βια. Show all posts

Thursday, 30 April 2015

Anger






We all feel angry at times; it’s a natural response to threats and attacks, injustice and disappointment.

Anger is a powerful emotion and releasing the pressure that builds inside you can be essential to deal with problems and move on. But if anger isn’t dealt with in a healthy way, it can have a significant effect on your daily life, relationships, achievements and mental well-being.

What is anger?

Anger is one of the most basic human emotions. It is a physical and mental response to a threat or to harm done in the past. Anger takes many different forms from irritation to blinding rage or resentment that festers over many years.


"I get this bubble of rage. I go wild. I feel like crying cos I don’t know how to control myself. It happens too quickly."

At any point in time, a combination of physical, mental and social factors interact to make us feel a certain way. It’s different for each of us. Our feelings are influenced by our emotional make-up, how we view the world, what happens around us and our circumstances. Like other emotions, anger rarely acts alone.
How does anger work?

As we go about our lives, we’re constantly weighing up situations and deciding what we think about them: good or bad, safe or unsafe etc. How we interpret a situation influences how we feel about it. If we think we are in danger, we feel afraid. If we feel we have been wronged, we feel angry. These feelings determine how we react to the situation. We translate meanings into feelings very fast. With anger, that speed sometimes means that we react in ways we later regret.
How do our bodies respond to anger?

Many of our emotions are linked to a particular physical response. Anger gets the mind and body ready for action. It arouses the nervous system, increasing the heart rate, blood pressure, blood flow to muscles, blood sugar level and sweating. It also sharpens the senses and increases the production of adrenalin, a hormone produced at times of stress.

At the same time as these physical changes, anger is thought to affect the way we think. When we are first faced with a threat, anger helps us quickly translate complex information into simple terms: 'right' or 'wrong' for instance. This can be useful in an emergency as we don’t waste valuable time weighing up information that doesn’t instantly affect our safety or well-being.

But it can mean that we act before we've considered what else is relevant and made a rational decision about how to behave. It may be that we need to take more time to look at the situation and deal with it differently. When anger gets in the way of rational thinking we may give way to the urge to act aggressively, propelled by the instinct to survive or protect someone from a threat.

Why do we get angry?

"I could scream down the throat of people who try to crowd into the train before people have the chance to get off."

Reasons for getting angry include:
facing a threat to ourselves or our loved ones
being verbally or physically assaulted
suffering a blow to our self-esteem or our place within a social group
being interrupted when pursuing a goal
losing out when money is at stake
someone going against a principle that we consider important
being treated unfairly and feeling powerless to change this
feeling disappointed by someone else or in ourselves
having our property mistreated.

If we think someone has wronged us on purpose, this can make us angrier. If we’re having a bad day and are in a state of constant tension, we’re more likely to snap when something else goes wrong, even if it’s something that wouldn’t usually bother us.

We may feel angry immediately or only feel angry later when we go back over a situation. Anger can surface years later that has its roots in abuse or neglect long ago. Sometimes anger stays locked inside us for decades because it wasn’t dealt with sufficiently at the time.

How do people behave when they are angry?

"When someone physically threatened my daughter when she was a newborn I exploded. I got a real physical sense of something being different that I haven’t experienced before or since."

Anger isn’t always negative. It can be a force for good. Moral outrage can drive people to campaign for change, right wrongs and enforce the rules that govern our society.

People often think of anger and aggression as the same thing, but they aren’t. Anger is an emotional state and aggression is just one of the ways that people behave when they are angry. Aggression often takes over when people act on their instinct to protect themselves or others. Alcohol can make some people act more aggressively and drug use can similarly lower our inhibitions.

People often express their anger verbally. They may:
shout
threaten
use dramatic words
bombard someone with hostile questions
exaggerate the impact on them of someone else's action.

Some people who are angry get their own back indirectly by making other people feel guilty and playing on that guilt. Others develop a cynical attitude and constantly criticise everything, but never address problems constructively.

Some people internalise their anger. They may be seething inside and may physically shake, but they don’t show their anger in the way they behave when they are around other people.

People who internalise their anger may self harm when they are angry as a way of coping with intense feelings they can’t express another way. This may give temporary relief from the angry feelings, but it doesn’t solve the problems in the long-term.

What kind of problems can be linked to anger?

Anger in itself is neither good nor bad; it becomes a problem when it harms us or other people. Anger is the emotion most likely to cause problems in relationships in the family, at work and with friends. People with a long term anger problem tend to be poor at making decisions, take more risks than other people and are more likely to have a substance misuse problem.

Long term and intense anger has been linked with mental health problems including depression, anxiety and self-harm. It is also linked to poorer overall physical health as well as particular conditions, such as:
high blood pressure
colds and flu
coronary heart disease
stroke
cancer
gastro-intestinal problems.
How can managing my anger help me?

"If I could have expressed my anger more openly and constructively it would have been less damaging to me. Otherwise you carry the hurt with you."

Most people get angry quite often, but their anger is within a normal and healthy range. Other people experience anger frequently and intensely enough for it to interfere with their everyday life.

Both sets of people can benefit from learning how to deal with their anger more effectively. There’s lots of evidence to suggest that managing your anger in a healthy way can help people look after their mental and physical health, feel more positive about themselves, achieve their goals, solve problems and enjoy relationships with the people around them.

Anger can lead you to action, or even violence, you will regret. Bottling up your anger for a long time isn’t a good thing either. It’s important to deal with anger and move on, not let it stew inside you.

How can I manage my own anger?
Buy time

When you feel the first surge of anger boiling up inside you, pause for a moment. Think about what has made you angry, think about the consequences of exploding in a rage and then choose how to respond.

Even in the middle of an argument, it’s not too late to take a deep breath and choose to express your feelings differently. Give rational thinking time to kick in.
Count to ten before you act.
Drop your shoulders and breathe deeply to help you relax - your instincts may be telling your body to get ready to fight, but your rational self can reverse this message by telling your body to chill out.
If you feel the urge to throw something or hit out, remove yourself from the situation and try taking it out on something soft like a cushion that you won’t damage and which won’t hurt you.
Try screaming if it won’t disturb people near you or scream into a pillow to release your tension.
Talk yourself down – imagine what your calmest friend would say to you and give yourself the same advice
Imagine yourself in a relaxing scene.
Distract yourself or take yourself out of the situation that made you angry - read a magazine, do a crossword, listen to soothing music, go for a walk.
Pour out how you feel in writing or redirect your energy into another creative activity.
Offload to a friend who will help you get perspective on the situation.

There are other activities which may help you almost immediately, later the same day or if you make them part of your lifestyle longer term.
Work off your anger through exercise - channelling your energy into exercise instead will increase the release of feel good brain chemicals called endorphins which help us relax.
Use relaxation techniques like yoga or meditation - techniques like these challenge the physical aspects of anger, such as the brain chemicals that prepare you to fight, before these chemicals lead you to act impulsively.

Be assertive

Being assertive is a healthy way to express anger. Take ownership of the situation and your feelings.
Tell people that you are feeling angry and why.
Talk slowly and clearly.
Use the word "I" to make it about you, not about them.
Make requests rather than demands or threats.
Say "I could" and "I might" instead of "I must" or "I should".

Good communication skills can help you get your message across. Keep the lines of communication open. Listen to other people's point of view. Assuming you know where they stand can create a problem where there is none and escalate a situation from bad to worse.
Know yourself

"Now I can control it. I just think 'For goodness sake'. I recognise the situation for what it is."

In the longer term, it can be really helpful to work out what makes you angry and how it makes you behave. Think about it when you're not feeling angry. Talk it through with someone who you trust and who knows you well.
What triggers your anger?
What signs tell you that you're on the brink of uncontrolled anger?
Have you fallen into any unhelpful patterns of behaviour?
What have the consequences been?
What works to calm you down?
Are there any triggers in your daily routine or your environment that you could change?

Protect your mental health

People in good mental health are better able to cope when things go wrong; feeling stressed makes it harder for us to cope with problems. The following are some of the things known to be good for our mental health.
Keep physically active.
Eat a balanced diet - some foods are more effective than others at supplying us with a steady flow of fuel to help us function well, while nutrients found in certain foods can affect mood in different ways.
Drink sensibly, however tempted you may be to improve your mood with a drink or by using drugs.
Keep in touch with friends and loved ones – talk about your feelings with them and ask for help when you need it.
Take time to relax and enjoy yourself.
Accept who you are and do something you’re good at.
Care for others.

"Now I play the drums. It’s a very good way of dealing with my anger. Then I feel worked up, I think 'I'm just going to pound something for a few hours.' It works really quickly. It takes my mind off it and then I just enjoy playing."
How can I deal with other people's anger?

Being on the receiving end of anger or just being a witness to it can be tough. If other people's anger is having a bad effect on you, you shouldn't have to put up with it.

Anger tends to be catching, but staying calm yourself can help both of you. If you get angry as well, things can quickly escalate.
Bear in mind the tactics that calm people down - use them yourself and remind the other person what can help them relax or distract themselves.
Help them to consider why they are angry and encourage them to explain it to you calmly.
Explain that sometimes anger is justified, but it can also make people lose perspective - unnecessary aggression makes things worse.

It may help to take yourself away from an angry person. Give them time to cool down, wait a few minutes, then talk to them when they seem less agitated and may be more able to look at the situation neutrally.

No one needs to put up with violence. If you are afraid or feel threatened by someone's anger, you should ask for help. If you have been assaulted, call the police.
Where can I go for further help?

If you are worried about your own anger or another aspect of your mental health, go to your GP is a good place to start. They may be able to suggest ways you can manage your anger yourself or they may refer you for further support. You may be able to get help on the NHS or, if you can afford it, pay for it yourself.

Talking therapies such as counselling or CBT (cognitive behavioural therapy) can help people explore what makes them angry, work out why anger has become a problem for them and learn how to change the way they respond to the situations that typically make them angry. Talking therapies are usually provided over a course of several weeks or months.

Anger management courses often involve counselling and group work with other people with similar problems. The courses take place either over a day or a weekend or in sessions over a period of weeks.

Domestic violence programmes help people whose anger leads them to violence against members of their family. They usually help people take responsibility for their actions and understand their impact on those close to them. They may also ask people to change other parts of their life such as addressing any problems with alcohol or drugs.

Local support groups can be a way for people with a problem in common to share their experiences and support and encourage each other to change their behaviour. They may be led by someone who has themselves had a problem with anger in the past.

Faith leaders or others of the same community can help people reflect and get perspective on a situation that has made them angry. They will help set the situation in the context of the values that the faith follows.
Anger management courses

The British Association of Anger Management runs weekend and evening courses for people who want help dealing with their own anger and for people who work with those who have difficulties with their anger.
The British Association of Anger Management
Call 0845 1300 286
Talking therapies

You can find more information about talking therapies and how to find a therapist on our information page.

Relate can help people talk through relationship difficulties, whether they are married, living together, in a same-sex relationship, separated, divorced or single. There is a fee for Relate counselling.



Getting Help

Get help for yourself or someone you know.

SOURCE:
http://www.mentalhealth.org.uk/help-information/mental-health-a-z/A/anger/(accessed 30.4.15)

Tuesday, 23 July 2013

Η πολύμορφη βία και η δυσλειτουργία της δημοκρατίας



Καθηγητής των Οικονομικών της Υγείας στο London School of Economics, πρώην υπουργός


Αν η ψήφιση του πολυνομοσχεδίου το βράδυ της Τετάρτης από τη Βουλή δεν συνοδεύτηκε από πράξεις υλικής βίας στην πρωτεύουσα, κάτι που είχε δυστυχώς γίνει αρκετές φορές τα προηγούμενα χρόνια σε ανάλογες περιπτώσεις, συνοδεύτηκε ωστόσο από εκφράσεις έντονης λεκτικής βίας μέσα στη Βουλή. Τα «γουναράδικα», οι «κρεμάλες», το «να έρθει ένας χρυσαυγίτης να επιβάλει την τάξη» ήταν βέβαια οι κορυφαίες περιπτώσεις, αλλά δεν ήταν οι μόνες. Με αφορμή λοιπόν τη συζήτηση, αναδιατυπώνω εδώ μερικές σκέψεις για το ζήτημα της βίας.

Υπάρχει ένας βέβαιος δρόμος για να καταρρεύσουν οι κοινωνίες, ακόμα και αυτές που δεν αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα, όπως αυτά που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Αυτός είναι ο δρόμος της άρνησης εφαρμογής των νόμων.

Καθώς οι νόμοι στο σύνολό τους εκφράζουν, ταυτόχρονα, δικαιώματα και υποχρεώσεις, ελευθερίες και απαγορεύσεις, οι σύγχρονες δημοκρατίες είναι υποχρεωμένες να αναζητούν τις απαραίτητες ισορροπίες. Αυτός είναι ο δρόμος που καλούνται να ακολουθήσουν οι κρατικοί μηχανισμοί, συμπεριλαμβανομένων και των μηχανισμών προστασίας της ασφάλειας του πολίτη, αλλά και τα κοινωνικά κινήματα. Έτσι, οι πάντες γνωρίζουν, ακόμα και εμπειρικά, ότι δουλειά του κράτους είναι να εξασφαλίζει μια σταθερή βάση για τη λειτουργία των θεσμών, να μην παραβιάζει τις πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες των πολιτών, ούτε των συλλογικών φορέων τους, καθώς και να παραπέμπει στη Δικαιοσύνη όσους παραβιάζουν τις παραπάνω αρχές.

Αλλά το ελληνικό κράτος και το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχουν δείξει ιδιαίτερη αδράνεια, πολλές φορές προκλητική, στην εφαρμογή αυτών των αρχών. Για να αλλάξει αυτό, είναι βέβαια πολύ σημαντικό το πολιτικό σύστημα να παραδεχτεί τις ευθύνες του και να μετασχηματιστεί. Παράλληλα όμως, η προσπάθεια αυτή πρέπει να στηριχτεί και στις ενέργειες των ίδιων των πολιτών. Οι πολίτες δικαιούνται και οφείλουν να διαμαρτύρονται όταν βλέπουν περιπτώσεις κοινωνικής αδικίας, ανισότητας, προκλητικής συμπεριφοράς και υποτίμησης των νόμων.

Αντί ορισμένοι να ακολουθούν πρακτικές παραβίασης των νόμων, να προπηλακίζουν όσους δεν σκέφτονται όπως αυτοί ή να απειλούν ευθέως πως θα χυθεί αίμα (τι άλλο σημαίνουν οι φράσεις που σταχυολόγησα πιο πάνω από τη συζήτηση στη Βουλή;), ίσως θα ήταν καλύτερο να αρχίσουν αυτοί πρώτοι να εφαρμόζουν τους νόμους. Οι πολίτες που εμπνέονταν από τα κινήματα ανυπακοής, όπως αυτά που αναπτύχθηκαν στις ΗΠΑ του ΄60 από τους αρνητές στράτευσης στον πόλεμο του Βιετνάμ και από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, επεδίωκαν με τη εθελούσια παράδοσή τους στη Δικαιοσύνη να κινητοποιήσουν τις νομικές διαδικασίες, ώστε οι όποιοι άδικοι νόμοι να καταπέσουν στα δικαστήρια, όχι στο δρόμο.

Αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα δεν έχουν καμία σχέση με τα γνήσια και ελπιδοφόρα κινήματα των πολιτών για αλλαγή των νόμων. Σ' αυτά, οι συμμετέχοντες πολίτες συνειδητοποιούν πως αποτελούν μέλη μιας οργανωμένης κοινότητας. Αυτό σημαίνει πως οι πολίτες δεν εξαρτούν τη νόμιμη συμπεριφορά τους από τη συμπεριφορά των άλλων, αλλά θεωρούν πως η τήρηση των νόμων αποτελεί πρωτίστως δική τους υποχρέωση. Όπως, επίσης, υποχρέωση και δικαίωμά τους είναι να αγωνίζονται με νόμιμο τρόπο κατά όλων των συμπεριφορών που παραβιάζουν το δηµόσιο συμφέρον, όπως είναι το «φακελάκι», το «γρηγορόσημο» και η φοροδιαφυγή. Όπως έχω γράψει και παλιότερα, αν αναπτυσσόταν ένα τέτοιο «κίνημα ανυπακοής κατά της διαφθοράς», τότε θα αναγκαζόταν το ίδιο το πολιτικό σύστημα να αναλάβει τις ευθύνες του. Αντιθέτως, τα φαινόμενα ανομίας συμβάλλουν στη διατήρηση των πραγμάτων ως έχουν. Αυτό σίγουρα δεν ωφελεί τη δημοκρατία, ούτε τους Έλληνες πολίτες.

Στην ελληνική κοινωνία παρατηρείται, επίσης, αυτό που η Χάνα Άρεντ είχε ονομάσει «αλληλεγγύη με βάση τον οίκτο». Όταν μια κοινωνική ομάδα έχει κάποιο αίτημα, τότε ορισμένα κόμματα τάσσονται υπέρ του, χωρίς να εξετάζουν τις επιπτώσεις στην ευρύτερη κοινωνία. Όλα ομαδοποιούνται στη λογική του οίκτου. Παράδειγμα: υιοθετούνται και προβάλλονται τα αιτήματα και των χαμηλοσυνταξιούχων και των μεγαλογιατρών, ισοπεδωτικά, ισότιμα και ταυτόχρονα. Αυτό τουλάχιστον κάνει ένα μέρος της Αριστεράς. Αντιλαμβάνονται τη Δικαιοσύνη ως προστασία συγκεκριμένων κοινωνικών συμφερόντων. Το ζήτημα όμως είναι πώς η διασφάλιση της λειτουργίας του κράτους δικαίου, καθώς και η ισότητα στις ευκαιρίες και στις δυνατότητες, θα τεθούν στο επίκεντρο της πολιτικής ατζέντας μας.

Η άρνηση των νόμων, η ανομία και η αδιάκριτη στήριξη κάθε αιτήματος δεν είναι προς όφελος των αδύναμων, αλλά σε βάρος τους. Ισχυροί είναι αυτοί που έχουν έτσι κι αλλιώς προσβάσεις και δυνατότητες, είναι όσοι τα καταφέρνουν καλύτερα με την ανομία και τη γενικευμένη αντίληψη ότι όλες οι διεκδικήσεις είναι ισότιμες. Αντίθετα, οι αδύναμοι έχουν μόνο το κράτος δικαίου ως προστάτη τους και μπορούν να αναπτυχθούν στοιχειωδώς ισότιμα μόνο εφόσον τηρούνται οι νόμοι.

Καθώς η βία και η ανομία ολοένα αυξάνονται γύρω μας, είναι επιτακτική ανάγκη να πάρουν ξεκάθαρη θέση όλα τα κόμματα και οι κοινωνικοί φορείς ενάντια στα φαινόμενα αυτά. Η βία και η ανομία είναι ό,τι πιο οπισθοδρομικό και συντηρητικό υπάρχει στην κοινωνία μας, γιατί περιορίζει την ελευθερία επιλογών. Και καμιά μορφή βίας δεν θα πρέπει να γίνεται ανεκτή, όχι μόνο από το πολιτικό σύστημα, αλλά κυρίως από την κοινωνία μας και τους πολίτες.

Υπό αυτή την έννοια, ούτε καν η λεκτική βία δε θα έπρεπε να «περνάει», ούτε να τη συνηθίζουμε, πολύ περισσότερο σε χώρους όπως η Βουλή. Γιατί ο εθισμός της ακοής στη βία σπάνια μένει εκεί: συνήθως ακολουθεί η υλική / σωματική, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα κοινωνικά μας ήθη και τη λειτουργία του δημοκρατικού μας πολιτεύματος.


ΠΗΓΗ: Athens voice


Tuesday, 11 December 2012

Η σχέση του ζευγαριού και οι επιπτώσεις της στην ψυχοσύνθεση του παιδιού τους.




Όλοι γνωρίζουμε τουλάχιστον τρία ήδη οικογενειών κ επομένως ένα τεράστιο εύρος δυσκολιών κ προβλημάτων που μπορεί να εμφανιστούν σε μια οικογένεια. Όλοι έχουμε μια εικόνα της δικής μας οικογένειας, της δικής μας πατρικής οικογένειας, της οικογένειας του συζύγου, του φίλου ή του συγγενή. Επομένως, έχουμε ήδη πάρα πολύ γνώση σε σχέση με την ποικιλία, την ένταση που μπορεί να έχουν οι οικογενειακές εντάσεις. Έχουμε γνώσεις σχετικά με τις διάφορες λύσεις στα προβλήματα και τους διαπληκτισμούς, ή τρόπους αντίδρασης σε αυτούς.

Στόχος λοιπόν δεν αποτελεί η παροχή λύσεων ή απαντήσεων σχετικά με όλα τα πιθανά προβλήματα που μπορεί να έχει η κάθε διαφορετική οικογένεια, αλλά ούτε και η συζήτηση πάνω σε ιδιαίτερους τύπους οικογενειών όπως οικογένειες όπου υπάρχει σωματική ή/ και σεξουαλική κακοποίηση -φαινόμενο δυστυχώς πολύ συχνό στις μέρες μας-, ή οικογένειες όπου υπάρχει εθισμός σε κάποια ουσία. Καταστάσεις οι οποίες σίγουρα χρίζουν διαφορετικής, επαγγελματικής αντιμετώπισης. Θα αναφερθούμε στη μέση οικογένεια και θα επιχειρήσουμε να αναλογιστούμε κάποια ενδεικτικά παραδείγματα ώστε να προβληματιστούμε.
Σίγουρα γνωρίζετε πόσο πολύ επηρεάζετε η ψυχοσύνθεση των παιδιών όταν ζουν σε ένα περιβάλλον εχθρικό όπου οι γονείς τους καβγαδίζουν διαρκώς. Ίσως αξίζει να ρωτήσετε τον εαυτό σας: Πώς επηρεάζεται ένα παιδί όταν οι γονείς του μαλώνουν συνέχεια; Πώς επηρεάζεται το παιδί μου; Ή πώς επηρεαζόμουν εγώ όταν μάλωναν οι δικοί μου;

Πολλά παιδιά γύρω αντιμετωπίζουν ποικίλες δυσκολίες. Προβλήματα κοινωνικοποίησης, προβλήματα με τον ύπνο και τη διατροφή τους, επιπλήξεις τα ίδια αλλά και οι γονείς τους για την επιθετική ή βίαιη συμπεριφορά τους. Έχουν ακούσει να εκφράζονται ανησυχίες για τη μοναχικότητά τους και την καταθλιπτική τους συμπεριφορά ή αντίστοιχα οι γονείς πανικοβάλλονται σε ένα αδιέξοδο ως προς την αναζήτηση βοήθειας για τα παιδιά τους που διακατέχονται από αγχωτικές διαταραχές, φοβίες ή υποφέρουν λόγω της απομόνωσης, χαμηλής αυτοεκτίμησης, και ως φυσική απόρροια όλων αυτών, της χαμηλής απόδοσης και στο σχολείο, η οποία δυστυχώς συνήθως καταλήγει σε χαμηλή απόδοση και μετέπειτα στον κοινωνικό τους περίγυρο, (Cummings & Davies, 1994; Barrera, Li, & Chassin, 1995; Jenkins & Smith, 1990, 1991; Peterson & Zill, 1986). Όλα αυτά στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, αποτελούν ενδείξεις ή μάλλον αποδείξεις της μεγάλης επιρροής που έχουν οι γονεϊκοί καβγάδες στην ψυχοσύνθεση των παιδιών τους. Όλα αυτά τα συμπτώματα αποτελούν τη ‘φωνή’ των παιδιών που προσπαθούν να ακουστούν και επειδή δεν ακούγονται υποσυνείδητα προσπαθούν να δείξουν στους γονείς πόσο πολύ επηρεάζονται από αυτό που ζούνε και που σίγουρα δεν τους αρέσει.


Γιατί η συνεχόμενη ένταση στο σπίτι φέρει τέτοιες δραματικές επιπτώσεις στα παιδιά;

Πολύ απλά γιατί τα παιδιά μαθαίνουν από τους γονείς, (Block, Block & Morrison 1981; Mechanic & Hansell 1989). Η οικογένεια αποτελεί το πρώτο περιβάλλον του παιδιού, που σημαίνει πως από εκεί αντλεί τα πρώτα του ερεθίσματα το παιδί, και σε αυτή φυσικά στέλνει τα πρώτα του μηνύματα όσων αφορά τις οργανικές αλλά και τις ψυχολογικές του ανάγκες (πεινάω, διψάω, είμαι στεναχωρημένος, φοβισμένος, νιώθω μοναξιά).
Άλλωστε, κάθε σχέση ενήλικα με παιδί είναι μια παιδαγωγική σχέση. Ακόμα και όταν παίζουμε, τρώμε, μιλάμε με ένα παιδί πάντα κρατάμε ένα παιδαγωγικό ρόλο απέναντί του είτε το θέλουμε, είτε όχι. Η παιδαγωγική αυτή σχέση στηρίζεται στην επικοινωνία, (που είναι είτε αυτά που λέμε στο παιδί ευθέως, είτε αυτά που ακούει να λέμε στους άλλους είτε αυτά που βλέπει το παιδί). Έτσι λοιπόν, ο τρόπος λειτουργίας της γονικής σχέσης περνάει εκπαιδευτικά μηνύματα στο παιδί καθώς είναι αυτή η οποία δημιουργεί το βασικό περιβάλλον μέσα στο οποίο καλείται να μεγαλώσει. Είναι αυτή που δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη του ή το αντίθετο. Εάν η σχέση των γονέων στηρίζετε στην αναγνώριση, την επικοινωνία, τον σεβασμό του ενός από τον άλλον, τότε το μήνυμα που παίρνει το παιδί είναι πως υπάρχει ασφάλεια –επομένως δε χρειάζεται να φοβάται, μπορεί για π.χ. να κοιμάται άνετα κ ήρεμα το βράδυ-. Το παιδί καταλαβαίνει πως υπάρχει εμπιστοσύνη και έτσι νιώθει άνετα να ανταποκριθεί στο περιβάλλον του και να απαντήσει ανάλογα σε αυτό το περιβάλλον με τον τρόπο του. Ξεδιπλώνοντας τις ικανότητες του, δείχνοντας τις δυνατότητές του, παίζοντας και διερευνώντας. Το παιδί δεν φοβάται και έτσι ανοίγεται. Αντίθετα, εάν η σχέση των γονιών στηρίζεται στη μόνιμη ένταση, στην απόρριψη, στην υποταγή, τότε το μήνυμα που παίρνει το παιδί είναι πως ζει σε ένα περιβάλλον επικίνδυνο, εχθρικό, επώδυνο, ενοχικό. Έτσι το παιδί απαντάει σε αυτά τα ερεθίσματα διαστρεβλώνοντας την εξέλιξη, την έκφραση και την αυτονόμηση του ώστε να μην εκτεθεί περισσότερο στο περιβάλλον του και κινδυνέψει ή βάλει κάποιον από τους γονείς σε κίνδυνο. Το παιδί φοβάται, ντρέπεται, νιώθει ενοχές και έτσι μπορεί να γίνει επιθετικό (δηλαδή να προσπαθήσει να μιλήσει ‘τη γλώσσα’ των γονιών του με το να τους μιμηθεί) ή αλλιώς μαζεύεται, συρρικνώνετε, αποτραβιέται, κλείνεται στο καβούκι του.

Πώς γίνετε να μαθαίνουν τα παιδιά ακόμα κ όταν οι γονείς μαλώνουν;

                                                                                                      Τα παιδιά μαθαίνουν διαρκώς.. Δεν έχουν αναπτύξει ακόμα την κριτική τους αντίληψη για να μπορούν να διαχωρίσουν τι είναι καλό κ τι κακό μέσα στην οικογένεια, -την οποία αργότερα χρησιμοποιούν ως σημείο αναφοράς για να κρίνουν τι είναι καλό ή κακό έξω από την οικογένεια. Μαθαίνουν λοιπόν με διάφορους τρόπους, όπως μέσω: (Emery, 1982; Amato, Spencer & Booth 1995; Katz & Gottman 1993; Morrison Coiro & Blumenthal 1994) :

  1. της μίμησης. - Όταν οι γονείς μαλώνουν ή βρίσκονται σε ένταση συνέχεια, το παιδί συμπεραίνει πως έτσι είναι οι κοντινές σχέσεις κ υιοθετεί αντίστοιχους ρόλους κ στις δικές του σχέσεις μετέπειτα- Δηλαδή, οι ρόλοι των γονέων εσωτερικεύονται από τα παιδιά.
  2. τα παιδιά μαθαίνουν μέσω της άμεσης διαπαιδαγώγησης από τους γονείς τους. Όταν οι γονείς είναι απασχολημένοι με τους δικούς τους καβγάδες δεν αντιμετωπίζουν με σταθερούς τρόπους το παιδί αλλά εμφανίζουν ανισόρροπη συμπεριφορά π.χ. Άλλες φορές είναι πολύ αυστηροί και άλλες πολύ ελαστικοί. Τα παιδιά μαθαίνουν σε ένα ασταθές περιβάλλον με διπλά ή και αντιφατικά μηνύματα. Καταλήγουν να αισθάνονται μπερδεμένα και με την ιδέα πως τελικά μπορούν να κάνουν ή να τους κάνουν οι άλλοι ό,τι θέλουν ανάλογα με τη διάθεση.
  3. Τα παιδιά μαθαίνουν ακόμα μέσω της συναισθηματικής απομάκρυνσης των γονέων τους από εκείνα, καθώς ο απόηχος των συνεχών καβγάδων μπαίνει στη μέση. Τα παιδιά μένουν μόνα και αναγκάζονται μόνα να αντιμετωπίσουν τους δικούς τους δράκους.
  4. Τέλος, η μόνιμη ένταση στο σπίτι κλονίζει την γενικότερη αίσθηση ασφάλειας τους, και το σπίτι τους καταλήγει να αποτελεί μόνιμη πηγή άγχους.

Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι πως οι διαφωνίες κ οι συγκρούσεις μέσα σε μια οικογένεια γίνονται προβληματικές όταν μετατρέπονται σε μια μόνιμη κατάσταση. Διότι αλλιώς, οι διαφωνίες κ οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτο αλλά κ απαραίτητο κομμάτι του οικογενειακού βίου. Είναι απαραίτητο κομμάτι καθώς καθιστά αφορμή για να γνωρίζει ο ένας τον άλλο καλύτερα, να δουλεύουνε τα μέλη της οικογένειας μαζί και να επενδύουν στις μεταξύ τους σχέσεις. Μόνο έτσι εμπλουτίζεται η οικογενειακή ζωή και οι σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας, – οι σχέσεις του ζευγαριού αρχικώς, ενισχύονται. Από την άλλη είναι ένα αναπόφευκτο κομμάτι καθώς το ζευγάρι αποτελείται από δύο διαφορετικούς ανθρώπους που αναπόφευκτα μοιάζουν και συμφωνούν σε κάποια θέματα μα διαφέρουν κ διαφωνούν σε κάποια άλλα.

Οι συγκρούσεις μεταξύ του ζευγαριού, όντας η συνιστώσα δύο διαφορετικών ανθρώπων, μπορεί να αφορούν:
  1. Έλλειψη κοινών ονείρων κ στόχων (ενώ ξεκινάει το ζευγάρι με κοινά όνειρα ένας από τους δύο στην πορεία αλλάζει κ επομένως αλλάζουν κ οι στόχοι του, ή ένας από τους δύο μένει προσκολλημένος κ δεν εξελίσσεται). Έτσι το χάσμα μεταξύ τους μεγαλώνει και μπορεί να επιφέρει πολλές αφορμές για συγκρούσεις.
  2. Μπορεί να επικρατεί ένα δυσλειτουργικό σύστημα επικοινωνίας (όταν η επικοινωνία δεν είναι ουσιαστική αλλά επιφανειακή με αποτέλεσμα να μην λύνονται οι διαφωνίες κ να ανακυκλώνονται με κάθε αφορμή)
  3. Δυσκολία στη μετάβαση από μια φάση της ζωής σε μια άλλη (όπως η μετάβαση από τη ζωή χωρίς παιδιά, στη ζωή με παιδιά, ή η είσοδος παιδιών στο πανεπιστήμιο, συνταξιοδότηση κ.α. δηλ. κάθε φορά που αλλάζει ο ρόλος του ενός ή κ των δύο γονέων στην οικογένεια, αναθεωρείται και η μεταξύ τους σχέση και έτσι εντάσεις και διαφωνίες είναι αναπόφευκτες)
  4. Επίσης, μπορεί να έρθουν στην επιφάνεια ανά διαστήματα δυσκολίες σε θέματα οργάνωσης της ενήλικης ζωής (Π.χ. Υπάρχει διαφορετική ανάγκη για αυτονομία και προσωπικό χρόνο για τον κάθε σύντροφο σε διαφορετικές περιόδους της ζωής)
  5. Ατελείωτη ιστορία ενός συντρόφου (αναφέρεται στις συγκρούσεις που προκύπτουν όταν ο ένας σύντροφος δεν μπορεί να παραιτηθεί από παλιές συνήθειες κ να προσαρμοστεί κ να αποκτήσει νέες συνήθειες, οικογενειακές)
  6. Ισορροπία στο δούναι κ λαβείν (καθώς πλέον έχει καταντήσει να επικρατεί το δούναι ή λαβείν, όπου ο ένας σύντροφος δίνει και ο άλλος παίρνει, κάτι που οδηγεί στην κούραση ακόμα και στην κατάθλιψη αυτού που δίνει διαρκώς, αντί να υπάρχει αμοιβαία συνεισφορά που οδηγεί σε ψυχική αναγνώριση κ ισορροπία στο ζευγάρι )
  7. Εντάσεις στη σημερινή κοινωνία μπορεί να φέρει το μπέρδεμα σε γυναικείο κ αντρικό ρόλο (όταν εργάζονται κ οι γυναίκες, δυσκολεύει η κατανομή των οικογενειακών εργασιών και περιπλέκονται οι ρόλοι)
  8. Διαφωνίες μπορεί να φέρουν επίσης, οι σχέσεις με τρίτους (όταν δηλαδή στην οικογένεια επεμβαίνουν 3α άτομα είτε είναι η οικογένεια καταγωγής, φίλοι ή ερωτικοί σύντροφοι. Πόσο ιδιαίτερο χρόνο κ χώρο έχει η οικογένεια που τη διαφοροποιεί από τις άλλες σχέσεις; Ποιοι είναι εκείνοι που παίρνουν τις οικογενειακές αποφάσεις και κατά πόσο υπάρχουν ή επεμβαίνουν τρίτα άτομα;)
  9. Κατανομή εξουσίας μεταξύ των συντρόφων (Υπάρχουν μόνιμοι, καθορισμένοι ρόλοι όπου ένας έχει την εξουσία κ ο άλλος υποτάσσεται; Υπάρχει διαρκής ένταση χωρίς κατανόηση κ συνεννόηση; Υπάρχει συνεχής συζήτηση και διαπραγμάτευση για να προσαρμοστεί η εξουσία ανάλογα με τις ανάγκες που δημιουργούνται;)
  10. Τέλος, ένταση μπορεί να αναδυθεί και από τη διαπραγμάτευση ‘μοναχικότητας-συντροφικότητας’ (μέσα και έξω από την οικογενειακή σχέση. π.χ. Ο σύζυγος μπορεί να έχει περισσότερο ανάγκη να βλέπει τους φίλους του ενώ η σύζυγος να βρίσκεται με τον άντρα της)

Βλέποντας λοιπόν μερικούς μόνο από τους λόγους που μπορεί να έρθουν σε διαφωνία δύο γονείς, κατανοούμε πως το ζήτημα δεν είναι να μην μαλώνουμε αλλά το πως να το διαπραγματευόμαστε. Να βλέπουμε τις καταστάσεις και με άλλα μάτια αντί να προσκολλάμε σε μια εκδοχή της κατάστασης. Η διαπραγμάτευση των διαφωνιών μας, ώστε να επιλύονται κ να μην ανακυκλώνονται, είναι αναγκαία καθώς μόνιμοι και επαναλαμβανόμενοι καβγάδες είναι αυτοί που φέρουν δραματικές επιπτώσεις όχι μόνο στα παιδιά, στα οποία μας βολεύει να επικεντρωνόμαστε, αλλά και σε κάθε μέλος της οικογένειας. Κάτι που συνήθως επιλέγουμε να αποφύγουμε, μετατοπίζοντας το βάρος αλλού και αφήνοντας άλλους και στη συγκεκριμένη περίπτωση τα παιδιά μας να ταλανίζονται στον ατέρμονο αγώνα για να καταφέρουν να βγάλουν το φίδι από την τρύπα. Κάτι που φυσικά ποτέ δεν θα καταφέρουν γιατί δεν είναι δική τους αλλά δική μας δουλειά.


Αντιλαμβανόμενοι λοιπόν τη σοβαρότητα και την σημαντικότητα των μόνιμων κ συνεχόμενων γονεϊκών καβγάδων στην ψυχοσύνθεση του παιδιού,


Ας φανταστούμε λοιπόν την οικογένεια η οποία αποτελεί ένα σύστημα, ως ένα αυτοκίνητο με τέσσερις ρόδες. Όσο όλες οι ρόδες του αυτοκινήτου κοιτούν μπροστά το αυτοκίνητο κινείται με μηδέν δυσκολία. Εάν όμως έστω κ μια ρόδα ξεφουσκώσει ή γυρίσει στο πλάι τότε το σύστημα του αυτοκινήτου έχει πρόβλημα. Μπλοκάρει. Έτσι και στο σύστημα της οικογένειας το κάθε μέλος επηρεάζει κ επηρεάζεται από τα υπόλοιπα μέλη με τον ίδιο τρόπο. Δυσκολία στο ένα μέλος του συστήματος μπλοκάρει το όλο σύστημα.

Πώς επανέρχεται η ισορροπία;
Εφόσον η οικογένειά είναι Σύστημα όπου τα μέλη της αλληλοεξαρτώνται δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε ένα μονάχα μέλος της για το μπλοκάρισμα. Καθώς ο αδιάφορος σύζυγος ή το επιθετικό παιδί αποτελούν μονάχα μέρος του συστήματος. Έτσι δεν μπορούμε να τους δούμε μεμονωμένα. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ένα προβληματικό παιδί αλλά για την ύπαρξη ενός προβλήματος στο οικογενειακό σύστημα μέρος του οποίου είναι το παιδί.
Ο τρόπος λοιπόν για να επανέλθει η ισορροπία είναι να παρατηρήσουμε τη συμβολή του καθενός μας σε έναν οικογενειακό καβγά όπου η αντίδραση του ενός μέλους τρέφει αυτήν των άλλων. Ας φανταστούμε το Κώστα και την Ελένη. Ο σύζυγος χαρακτηρίζεται ως: απών είτε συναισθηματικά είτε σωματικά καθώς είναι εργασιομανής και περνά ώρες στη δουλειά την οποία φέρνει και στο σπίτι. Απόμακρος, ματαιοτικός, με τάση να αποφεύγει τη συζήτηση για τη σχέση τους. Η σύζυγος από την άλλη εμφανίζεται: γκρινιάρα με το σύζυγο, θυμωμένη, πληγωμένη, έτοιμη για καβγά. Πολλές φορές είναι σαν να τον προκαλεί για καβγά κυνηγώντας τον για να μιλήσουν. Υπάρχει φυσικά και η σχέση του ζευγαριού: παντρεύτηκαν από παράφορο έρωτα. Έζησαν χρόνια όμορφα και έχουν πολλά να θυμούνται. Υπήρχε κατανόηση κ κοινά όνειρα.
Σε μια τέτοια κατάσταση αντιλαμβανόμαστε πως δημιουργείται ένας βίαιος χορός μεταξύ του ζευγαριού. Ο καθένας από τη δική του οπτική γωνία έχει δίκιο και κατηγορεί τον άλλο. Ποιος φταίει; Ο σύζυγος γίνεται εργασιομανής και ματαιοτικός επειδή η γυναίκα του είναι γκρινιάρα, θυμωμένη, έντονη και επαναλαμβανόμενη ή η σύζυγος είναι έτσι επειδή ο άντρας της είναι εργασιομανής και ματαιοτικός;
Από μελέτες, φανερώνεται πως η συμπεριφορά ενός μέλους της οικογένειας έχει άμεση σχέση με την συμπεριφορά του άλλου μέλους, σε τέτοιο βαθμό ώστε να θεωρούμε την συμπεριφορά τους σαν ένα σύνολο όπου η μία συμπεριφορά συμπληρώνει την άλλη. Πρέπει λοιπόν να δούμε κάτω από την επιφάνεια. Δεν είναι ένα πρόβλημα που έχει είτε ο ένας είτε ο άλλος. Δε φταίει ο ένας ή ο άλλος. Είναι ένα πρόβλημα που δημιουργείται μεταξύ τους και συμβάλλουν και οι δύο στο να διατηρηθεί. Παρασύρονται από τα δικά τους μεμονωμένα συμπεράσματα και αντιδράσεις και έτσι το αληθινό πρόβλημα δε μιλιέται. Κανένας από τους δύο δεν μιλά στον άλλο για το πώς νιώθει όταν π.χ. απουσιάζει ο άλλος από το σπίτι παρά θυμώνει και ξεσπά στον άλλο που λείπει. Έτσι οι ίδιοι καβγάδες επαναλαμβάνονται συνεχώς.
  • Μπορεί να υπάρχει οικονομική δυσκολία και να εργάζεται πολύ ο Κώστας και να θυμώνει με τη γυναίκα του την Ελένη, που δεν αναγνωρίζει και δεν εκτιμά τη δουλειά του. Μπορεί να αισθάνεται ότι δεν τον θέλει η Ελένη στο σπίτι ή ότι τον εκτιμά μόνο όταν είναι αναγνωρίσιμος στη δουλειά του ή θέλει να της προσφέρει ό,τι μπορεί γιατί έτσι πιστεύει ότι θα είναι ευτυχισμένη και δεν θα τον αφήσει...καταλήγοντας να νιώθει πως είναι ανίκανος και άχρηστος που την απογοητεύει συνεχώς, καθώς παράλληλα τη θεωρεί αχάριστη.
  • Απ’ τη μεριά της η Ελένη μπορεί να πιστεύει πως ο άντρας της προτιμά να δουλεύει παρά να είναι με εκείνη ή ότι ερωτεύτηκε άλλη ή ότι άλλαξε γνώμη και δεν θέλει πια οικογένεια ή ότι δεν είναι αρκετά καλή για εκείνον κ.α. και έτσι θυμώνει μαζί του και με τη συμπεριφορά της τον ωθεί να λείπει ακόμα περισσότερο.
Όλη η σχέση τους -με τις πολλές πτυχές, τα πολλά χαρακτηριστικά της που την κάνουν διαφορετική απ' όλες τις άλλες σχέσεις- καταλήγει να φοράει μια μόνο φορεσιά, αυτή της έντασης, ξεχνώντας όλα τα άλλα στοιχεία της. Η βάση του ζευγαριού πλέον είναι η αντίδραση του ενός στην αντίδραση του άλλου, και όχι η συζήτηση και η διαπραγμάτευση αυτών που πραγματικά τους απασχολεί. Η οπτική του καθενός έτσι, εγκλωβίζεται και δεν μπορούν να δουν όλη την εικόνα, όπου υπάρχει η ιστορία τους, ο έρωτάς τους, η επικοινωνία που κάποτε είχαν άρα βρίσκεται εκεί κάπου σε χειμερία νάρκη.

Ας φανταστούμε τώρα δύο γονείς για άλλη μια φορά καβγαδίζουν μπροστά στο παιδί τους. Στο τέλος η μητέρα φεύγει από το σπίτι αφήνοντας σύζυγο και παιδί μόνους. Ο σύζυγος συνεχίζει να κατηγορεί και να κακολογεί τη μητέρα στο παιδί. Εδώ αξίζει να αναρωτηθούμε:
-Πώς μπορεί να αισθάνεται η μαμά που φεύγει; Γιατί φεύγει; Γιατί φεύγει με αυτόν τον τρόπο; Γιατί δεν κάνει κάτι να λυθεί η παρεξήγηση; Φαίνεται πως φεύγοντας αυτό που ουσιαστικά κάνει η μητέρα είναι να βγάζει και σωματικά τον εαυτό της από τη δύσκολη κατάσταση. Αφήνει το κενό. Τη σιωπή της να κυριαρχήσουν και να λύσουν το πρόβλημα
-Πώς αισθάνεται ο σύζυγός της που μένει πίσω; Νιώθει παραμέληση; Γιατί δεν κάνει κάτι; Φαίνεται πως και ο σύζυγος με τον τρόπο του βγάζει τον εαυτό του από την κατάσταση αρχίζοντας να κατηγορεί την απούσα σύζυγο η οποία δεν μπορεί καν να απαντήσει, τοποθετώντας το πρόβλημα –και στα μάτια των παιδιών του- στη σύζυγο, ενώ εκείνος μένει αμέτοχος.

Και οι δύο οι σύζυγοι έχουν κατεβάσει τα ρολά τους και αρνούνται και οι δύο πεισματικά να ακούσουν ο ένας τον άλλον. Απλά θέλουν να περάσει το δικό τους και έτσι ως επαναστάτες απλά αντιδρούν. Ο ένας αντιδρά πάνω στην αντίδραση του άλλου.

-Πώς αισθάνεται το παιδί που παρακολουθεί;

Δυστυχώς τα παιδιά καταλήγουν να γίνονται οι αποδιοπομπαίοι τράγοι. Ξαφνικά την άλλη μέρα στο σχολείο η σκέψη τους θα είναι στη σχέση των γονιών τους. Μπορεί ν αποτραβηχτούν για να σκεφτούν πως θα βοηθήσουν, μπορεί να ξεσπάσουν το θυμό τους χτυπώντας κάποιο παιδάκι, μπορεί να κάνουν φασαρία μήπως και ο δάσκαλος μιλήσει στους γονείς και του δώσουν λίγη προσοχή ξεχνώντας τα προβλήματά τους, μπορεί να πάει αδιάβαστος ή άρτια διαβασμένος για να καταφέρει να τραβήξει την προσοχή τους. Ό,τι και να κάνει όμως το παιδί η προσοχή όλων θα στραφεί στο δικό του 'υποτιθέμενο' πρόβλημα. Το πρόβλημα μοναχικότητας ή θυμού ή αντιδραστικότητας κ.α. Όταν το ουσιαστικό πρόβλημα του παιδιού είναι ότι οι γονείς του όλο μαλώνουν.
Επιπλέον το παιδί καλείται να απολογηθεί για το 'υποτιθέμενο' πρόβλημα που έχει αντί να απολογηθούν και να ζητήσουν συγνώμη οι γονείς του από εκείνο που του προκαλούν τέτοια ένταση, τέτοιο άγχος, τέτοιο τρόμο και απόγνωση, στα χρόνια της ζωής του που θα έπρεπε να είναι τα πιο ανέμελα χρόνια γεμάτα παιχνίδι, προσοχή από τους γονείς, αγάπη, ξεγνοιασιά. Το πρόβλημα σε αυτό το σημείο λοιπόν, έχει μετατοπιστεί από το ζευγάρι στο παιδί. Το παιδί μετατρέπεται σε ένα λανθάνον πρόβλημα το οποίο το πνίγει.

Αυτό που μπορούμε να παρέχουμε στα παιδιά είτε είμαστε μέλη της οικογένειας ή δάσκαλοι ώστε να καταφέρουν να επιβιώσουν αυτών που περνούν, είναι στήριξη που σημαίνει κατανόηση, διάθεση για κατανόηση και επικοινωνία, ευκαιρία να εκφράσουν τα συναισθήματά τους –παιχνίδι, τέχνη, γραφή, συζήτηση κ.α.- και πολύ αγάπη. Αν τα συμπτώματά τους επιδεινωθούν ζητάμε βοήθεια από παιδοψυχολόγο και δεν επιχειρούμε να γίνουμε παιδοψυχολόγοι οι ίδιοι. Κάτι τέτοιο είναι επικίνδυνο και για εμάς και σίγουρα για τα παιδιά. Πάντα κρούομαι τον κώδωνα του κινδύνου στους γονείς καθώς καλώς ή κακώς εκείνοι έχουν τον πρωτεύοντα λόγο.
Ενώ λοιπόν όσων αφορά τα παιδιά το επίκεντρό μας είναι η στήριξη, η παρέμβαση πρέπει να επικεντρώνεται στη σχέση του ζευγαριού. Οι ίδιοι οι γονείς ως ζευγάρι οφείλουν να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια για να αλλάξει η σχέση τους, και κατ’ επέκταση η συμπεριφορά του παιδιού τους. Οι αφορμές για καβγάδες είναι ατελείωτες. Το κοινό σε όλες αυτές τις καταστάσεις είναι πως κάτι ουσιαστικό δεν μιλιέται. Έτσι οι καβγάδες περιπλέκονται κ ενισχύονται καθώς επικρατούν:
-αυθαίρετα συμπεράσματα
-γενικεύσεις
-ξεσπάσματα σε επιφανειακά αίτια
-αποφυγή κ άρνηση
-ή λανθάνουσα τοποθέτηση προβλήματος στα παιδιά

Όλοι ξέρουμε λίγο-πολύ να μαγειρεύουμε, ή τουλάχιστον γνωρίζουμε την διαδικασία της μαγειρικής. Για να φτάσουμε στη στιγμή της απόλαυσης, τη στιγμή του φαγητού θα πρέπει πρώτα να δοκιμαστούμε, να πειραματιστούμε και πολλές φορές να ταλαιπωρηθούμε για την προετοιμασία του. Όσο πιο πολλές φορές δοκιμάσουμε να μαγειρέψουμε τόσες πιο πολλές πιθανότητες έχουμε να τα καταφέρουμε στο σπορ της μαγειρικής, φυσικά ακολουθώντας συνεχή εξάσκηση!

Ακριβώς το ίδιο ισχύει και για το σπορ της οικογένειας και των σχέσεών μας μέσα σε αυτή. Οι σχέσεις μας με τα υπόλοιπα μέλη της δεν είναι δυνατόν να βρίσκονται συνεχώς σε αρμονία. Για να καταφέρουμε να απολαμβάνουμε περισσότερες στιγμές αρμονίας θα πρέπει με ανάλογο τρόπο να 'δουλέψουμε' πάνω σε αυτές σκληρά όπως ακριβώς θα κάναμε και στην περίπτωση του φαγητού. Οι διαφωνίες κ οι συγκρούσεις μέσα σε μία οικογένεια είναι ένα απολύτως φυσιολογικό κομμάτι της. Δεν είναι μονάχα ένα αναπόφευκτο κομμάτι αλλά κ απαραίτητο καθώς καθιστά αφορμή για να δουλέψουμε και να επενδύσουμε στις σχέσεις μας. Αποτελεί το εφαλτήριο για να γνωρίζει ο ένας τον άλλο καλύτερα καθώς μόνο έτσι εμπλουτίζεται η οικογενειακή ζωή. Ο στόχος λοιπόν της κάθε οικογένειας δεν θα πρέπει να είναι η ουτοπία του να μην υπάρχουν διαφωνίες και συγκρούσεις αλλά η επιτυχημένη επίλυση αυτών -ώστε να μην αναπαράγονται διαρκώς οι ίδιες συγκρούσεις με διαφορετικούς τρόπους, επιφέροντας τοξικές συνέπειες σε ενήλικες και παιδιά.

Το ζευγάρι αποτελεί το ψυχολογικό πεδίο της οικογένειας, μέσα στο οποίο δημιουργούνται και αναπτύσσονται όλες οι υπόλοιπες σχέσεις των μελών της. Έτσι το ζευγάρι πρέπει να μάθει να επικοινωνεί. Να μάθει να συζητά. Μόνο έτσι θα καταφέρει να αποτελεί μια αγκαλιά μέσα στην οποία θα μπορεί να φωλιάζει το παιδί. Το συνηθισμένο είναι να προσπαθούμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει στο παιδί μας και την ψυχοσύνθεσή του και επικεντρωνόμαστε σε αυτό ξεχνώντας να εξετάσουμε πως αισθανόμαστε εμείς και ο σύντροφος μας. Με λίγα λόγια απλουστεύουμε την κατάσταση τοποθετώντας το πρόβλημα στο παιδί και εθελοτυφλώντας στο ότι το παιδί είναι μονάχα ένα κλαδί του προβλήματος -απόηχος της δικιάς μας δυσκολίας-. Ο κορμός είμαστε εμείς κ η σχέση μας με το σύντροφό μας.



ΓΡΑΦΕΙ: Ίντα Ελιάου
Από εισήγησή της στο 2ου Δημοτικού Σχολείου Άργους Ορεστικού, 18/12/10

Saturday, 24 November 2012

Πώς επηρεάζονται οι ενήλικες από το τραύμα της κακοποίησης στην παιδική τους ηλικία;



Κακοποίηση ως τραύμα:

Κάθε μορφή κακοποίησης αποτελεί τραύμα το οποίο θα στιγματίζει το άτομο άμεσα ή έμμεσα σε όλη του τη ζωή. Όπως όταν καίγεται κανείς, στην περίπτωση του σωματικού τραύματος, ο πόνος μπορεί να περνάει αλλά το σημάδι στο κορμί του παραμένει, έτσι και στο ψυχικό τραύμα στην περίπτωση της κακοποίησης ο ψυχικός πόνος χαράζεται στην ψυχή του ατόμου. Το ψυχικό τραύμα έχει οριστεί από ειδικούς όπως τον Freud και τον Jung, ως ένα μεγάλης συναισθηματικής φόρτισης αρνητικό γεγονός του οποίου η ένταση δεν επιτρέπει στο άτομο να αντιδράσει ικανοποιητικά, με αποτέλεσμα να προκληθούν διαταραχές με μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία και τη ζωή του ατόμου. Για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στους επιζήσαντες παιδικής κακοποίησης πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στο φαινόμενο αυτό.


Τι είναι η παιδική κακοποίηση; 

Η παιδική κακοποίηση ορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για την Πρόληψη της Παιδικής Κακοποίησης (WHO Consultation on Child Prevention, 1999) ως κάθε μορφή σωματικής, συναισθηματικής, σεξουαλικής κακοποίησης, και παραμέλησης που γίνεται στα πλαίσια κάποιας σχέσης ευθύνης, εμπιστοσύνης ή δύναμης με το παιδί, με αποτέλεσμα την πραγματική ή δυνητική βλάβη στην υγεία, στην επιβίωση, στην ανάπτυξη ή στην αξιοπρέπεια του παιδιού. Αποτελεί ένα περίπλοκο φαινόμενο αφού ο αριθμός των παραγόντων που το υποκινούν καθώς και η δυναμική του ποικίλει τρομερά από περίπτωση σε περίπτωση. Ο  WHΟ, εκτίμησε ότι το 2002 υπήρξαν 31.000 θάνατοι παιδιών από ανθρωποκτονίες. Επιπλέον, διεθνείς μελέτες έχουν δείξει πως:
- το 25% με 50% όλων των παιδιών κακοποιούνται σωματικά –ξυλοδαρμοί/καψίματα/δαγκώματα-,
-ένα στα δύο κορίτσια και ένα στα τέσσερα αγόρια κακοποιούνται σεξουαλικά -εισχώρηση ή τριβή στα γεννητικά τους όργανα/ερωτικά φιλιά/επίδειξη πορνογραφικού υλικού-,
-και πολλά παιδιά κακοποιούνται συναισθηματικά –υποτίμηση/απόρριψη/εξευτελισμός- και παραμελούνται –ανεπαρκή φροντίδα: υποσιτισμός/κακή υγιεινή-.



Τι συμβαίνει όταν ένα παιδί κακοποιείται;

Η ανάπτυξη των παιδιών δεν είναι ολοκληρωμένη όταν το παιδί δέχεται το τραύμα με αποτέλεσμα να μην έχει αναπτυχθεί ακόμα η αναγκαία νοητική και συναισθηματική του ικανότητα για να κατανοήσει, να ελέγξει και να το επεξεργαστεί το τραύμα. Το τραύμα λοιπόν όχι μόνο στιγματίζει αλλά καθορίζει την ίδια του την ταυτότητα. Έτσι, κάθε προοπτική ψυχικού πόνου το οδηγεί στην αναζήτηση ενός αρνητικού κόσμου που συνήθως συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή του . 

Πιο συγκεκριμένα, η ίδια η ανάπτυξη των παιδιών καθυστερεί καθώς όλη η ενέργεια του παιδιού επικεντρώνεται στον αγώνα επιβίωσης. Μέρος αυτού του αγώνα είναι η ανάπτυξη συγκεκριμένων τρόπων αντιμετώπισης της κατάστασής (οι ονομαζόμενες ‘άμυνες’) έτσι ώστε να μπορέσουν να μείνουν όσο γίνεται πιο ασφαλή και να επιβιώσουν μέσα στον σωματικό ή και ψυχικό πόνο  στον οποίο είναι καταδικασμένα να ζούνε.

Η πιο συχνή άμυνα είναι αυτή της απομόνωσης του ψυχικού τους πόνου, όπως προτάθηκε από τον Ferenczy, (1949). Επώδυνα συναισθήματα όπως θυμός, απελπισία, φόβος, πανικός, συμπιέζονται και απομονώνονται όπως ακριβώς το καρύδι απομονώνεται από το περιβάλλον με το σκληρό τσόφλι του. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί μπορεί να αντέχει την κακοποίηση αφού έτσι καταφέρνει να απέχει  συναισθηματικά από αυτήν. Λόγω αυτής της συναισθηματικής αποστασιοποίησης η οποία συνεχίζεται, εδραιώνεται και γίνεται τρόπος ζωής στην ενήλικη ζωή, πολλοί πιστεύουν πως τα βιώματα της παιδικής τους ηλικίας βρίσκονται τόσο μακριά που δεν μπορεί να συνδέονται με την τωρινή τους ζωή.



 Δυστυχώς όμως ο πόνος του παρελθόντος όσο καλά και αν τον έχουμε θάψει, όσο σκληρό και αν είναι το τσόφλι του καρυδιού, δεν επουλώνεται από μόνος του. Στην πραγματικότητα αυτό που καταλήγουμε να κάνουμε είναι να θάβουμε τον πόνο μας ζωντανό. Ο πόνος αυτός σιγοβράζει και ξεχύνεται κατά διαστήματα. Με τον ίδιο τρόπο εντείνονται όλες οι αμυντικές συμπεριφορές του παιδιού στην ενήλικη ζωή. Π.χ. πολλές φορές μιλάμε για την ανορεξία ή τη σεξουαλική συμπεριφορά ενός παιδιού ή ενός ενήλικα που είχε κακοποιηθεί ως παιδί. Αυτές οι συμπεριφορές κάποτε αποτελούσαν προσαρμοστικές συμπεριφορές για την επίτευξη μεγαλύτερης ασφάλειας. Στην πρώτη περίπτωση το παιδί μπορεί να αποφεύγει το φαΐ ως τρόπο αποφυγής της εμπειρίας πίεσης καυτού φαγητού στο στόμα του ενώ στη δεύτερη, μπορεί να χρησιμοποιεί σεξουαλική συμπεριφορά την οποία έχει ‘διδαχτεί’ για να κερδίσει τα χάδια και τη φροντίδα που έχει τόσο πολύ ανάγκη ή ακόμα και για να αποφύγει κάποια τιμωρία. 


Μελέτες έχουν δείξει πως άλλες τέτοιες συμπεριφορές που συνεχίζονται στη μετέπειτα ζωή του ατόμου είναι η βίαιη θυματοποίηση, η κατάθλιψη, η έναρξη καπνίσματος, η χρήση αλκοόλ και άλλων εξαρτησιογόνων κ.α. (Harrison et al., 1996; Najavits, Weiss, & Shaw, 1997; Jacobi et al., 2004). Όλα αυτά καθιστούν τον ενήλικα ευάλωτο σε ασθένειες –σωματικές και ψυχολογικές-, σε σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, σε καρκίνο, ακόμα και θάνατο ή αυτοκτονία (Gould et al., 1994;. Canetto & Lester, 1995; Acierno Behavioural Medicine, 1997).  Έντονες δυσκολίες εμφανίζονται και στις διαπροσωπικές σχέσεις τους αφού συχνά ταλανίζονται  από συναισθήματα αναιτιολόγητης ντροπής, φόβου και αδυναμίας, υπερευαισθησίας, ανεξήγητα ξεσπάσματα θυμού, ανασφάλειας και συναισθηματικής αστάθειας, αισθήματα αναξιότητας και πικρίας. Συνήθως δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τους ανθρώπους γύρω τους, αδυνατούν να θέσουν τα προσωπικά τους όρια με αποτέλεσμα πολλές φορές να μη μπορούν να πουν ‘όχι’ και να πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης.



Γιατί οι παιδικές άμυνες μετατρέπονται σε εμπόδιο στην ενήλικη ζωή;

Ενώ οι καταστάσεις της ζωής του ενήλικα έχουν αλλάξει - δεν είναι πια παιδί και δεν ζει στο ίδιο περιβάλλον που ζούσε - ο ψυχισμός του έχει ‘παγώσει’ σε αυτόν του παιδιού κάτι που τον αποτρέπει να αλλάξει και να προσαρμόσει τις άμυνες που είχε τόσα χρόνια, στα νέα δεδομένα της ζωής του. Έτσι ο ενήλικας καταλήγει να βρίσκεται συναισθηματικά εγκλωβισμένος και φυλακισμένος στο παρελθόν του.



Τι μπορώ να κάνω;

Σήμερα υπάρχουν πολλοί ψυχολόγοι και κέντρα ψυχολογικής υποστήριξης όπου μπορούν να απευθυνθούν για βοήθεια οι ενήλικες με δική τους πρωτοβουλία. Παράλληλα, υπάρχουν οργανώσεις όπως η Ελληνική Εταιρία Μελέτης & Πρόληψης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, το <<Το Χαμόγελο του Παιδιού>> και η διεθνής οργάνωση ECPAT (End Child Prostitution, Child Pornography and Trafficking of Children for Sexual Purposes), που σε συνδυασμό με μεμονωμένους επαγγελματίες υγείας εκπαιδευμένους στον τομέα αυτό,  στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση του κοινού για τη φύση, την έκταση και τις συνέπειες της παιδικής κακοποίησης, στην προστασία και στην πρόληψη μέσω της ενημέρωσης, στην επιμονή για την εισαγωγή όλο και πιο συγκεκριμένων θεσμικών πλαισίων αλλά και στην προώθηση κατάλληλων πηγών βοήθειας για όσους έχουν υποστεί κακοποίηση αλλά και για τους θύτες. 


Η δική μου ευθύνη στη δική μου ζωή.

Η αίσθηση ντροπής είναι συνήθως το μεγαλύτερο εμπόδιο που αντιμετωπίζει ένας ενήλικας στο να ζητήσει βοήθεια, ακόμα και αν η ντροπή αυτή ανήκει στον θύτη και όχι στο θύμα. Άλλωστε πώς να ζητήσει βοήθεια από κάποιον άγνωστο όταν κακοποιήθηκε από αυτούς που εμπιστευόταν πιο πολύ ως παιδί. 


Παρόλα αυτά ο ενήλικας μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του. Μόνο ο ίδιος γνωρίζει τον εαυτό του αρκετά καλά ώστε να αντιληφθεί πως κάτι δεν πάει καλά και να αναγνωρίσει την ανάγκη του για  βοήθεια από ειδικούς ψυχολόγους που θα τον βοηθήσουν μέσα σε ένα περιβάλλον ασφάλειας, σεβασμού, κατανόησης και εχεμύθειας να αντιμετωπίσει τα σκιάχτρα του παρελθόντος, να προσαρμόσει τις άμυνες του στην τωρινή ζωή του  και να προχωρήσει μπροστά. Είναι δική μας ευθύνη και υποχρέωση να φροντίζουμε τους εαυτούς μας σπάζοντας τα δεσμά της απομόνωσης μας, αναζητώντας πληροφορίες και μοιράζοντας τον πόνο μας,  όσο δύσκολο και αν είναι αυτό.




ΠΗΓΗ:

ΓΡΑΦΕΙ Η ΙΝΤΑ ΕΛΙΑΟΥ : ‘Πως επηρεάζονται οι ενήλικες από το τραύμα της κακοποίησης στην παιδική ηλικία’. Με Υγεία: Το μηνιαίο περιοδικό της Μακεδονίας της Κυριακής Για θέματα Υγείας,9/2009, 40, σελ.74-78.